Κτηματολόγιο για … σινεφίλ και άλλα περίεργα.

H πρώτη φορά που είδα στη ζωή μου Κτηματολόγιο ήταν στον κινηματογράφο.  Στην ταινία του Ρομάν Πολάνσκι «Τσάιναταουν» (1974), υπάρχει μια σκηνή, όπου ο πρωταγωνιστής ιδιωτικός αστυνομικός, που υποδύεται μοναδικά ο Τζακ Νίκολσον, ερευνά στο Κτηματολογικό Γραφείο της περιοχής Βάλεϊ στο Λος Άντζελες τους τίτλους ιδιοκτησίας κάποιων υπόπτων. Για κάποια αρκετά δευτερόλεπτα η κάμερα ζουμάρει σταθερά πάνω στον τόμο που κρατά και μπορεί κανείς να διακρίνει καθαρά τη δομή του φύλλου: αριθμός ακινήτου, θέση, περιγραφή, έκταση και διαδοχικά οι ιδιοκτήτες. Η συνέχεια της σκηνής είναι ότι σκίζει το φύλλο από το βιβλίο και το βάζει στην τσέπη του.  Όντας τότε στο τρίτο έτος της Νομικής Αθηνών (η χρονιά είναι το 1983) μπορώ να πω ότι εντυπωσιάστηκα με την ύπαρξη ενός τέτοιου θεσμού, που δεν διαθέταμε τότε ως χώρα. Ας σημειωθεί ότι η υπόθεση της ταινίας εκτυλίσσεται στο μακρινό 1937, χωρίς αυτό να κάνει αίσθηση σε όσους γνωρίζουν την εκτός Ελλάδος πραγματικότητα, όπου το Κτηματολόγιο είναι κάτι δεδομένο και αυτονόητο για κάθε αναπτυγμένη ή λιγότερο αναπτυγμένη χώρα του πλανήτη. Για να μην πούμε φυσικά για το γνωστό στους νομικούς κύκλους περίφημο «Οθωμανικό Κτηματολόγιο», το οποίο υπήρχε και λειτουργούσε από την εποχή της Τουρκοκρατίας στις περιοχές που ενσωματώθηκαν στην Ελλάδα μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους. Θεωρώ κεφαλαιώδες λάθος της ελληνικής πολιτείας το γεγονός ότι δεν διατήρησε και δε συνέχισε τη λειτουργία του Κτηματολογίου αυτού, που ήταν ένα έργο έτοιμο. Έναν αιώνα μετά οι περιοχές που αφορούσε το Κτηματολόγιο πασχίζουν ασθμαίνουσες ν’αποκτήσουν κτηματολόγιο, ενώ τα οθωμανικά αρχεία έχουν βεβαίως μεταφερθεί στο Κτηματολόγιο της Κωνσταντινούπολης, όπου παλιότεροι συνάδελφοι είχε χρειαστεί να καταφύγουν για να βρουν στοιχεία για υποθέσεις τους, ιδίως δασικών διαφορών. Εντυπωσιακό επίσης είναι το έργο της κτηματογράφησης των Δωδεκανήσων, που έγινε επί ιταλικής κατοχής. Είχα την ευκαιρία να επισκεφθώ το Κτηματολογικό Γραφείο της Κω πριν από αρκετά χρόνια και δεν πίστευα στα μάτια μου: είναι αποτυπωμένο και καταγεγραμμένο μέχρι και το τελευταίο τετραγωνικό μέτρο του νησιού σε κάτι ασύλληπτης ακρίβειας χάρτες, που φυσικά φτιάχτηκαν σχεδόν πριν εκατό χρόνια με μέσα πολύ πιο πρωτόλεια από εκείνα της σημερινής τοπογραφικής επιστήμης (δορυφόροι, GPS κ.λ.π.).

Αν με ρωτήσει κανείς ποιό από τα μεγάλα έργα υποδομών χρειάζεται περισσότερο η Ελλάδα, θα απαντούσα χωρίς δισταγμό το Εθνικό Κτηματολόγιο. Καλοί και υπέροχοι οι αυτοκινητόδρομοι, το φυσικό αέριο, οι σιδηρόδρομοι και όλα αυτά αλλά το Κτηματολόγιο είναι η βάση για τα πάντα, κυριολεκτικά όμως. Μα τι, θα αναρωτηθεί κάποιος εκτός χώρου, δεν έχουμε Κτηματολόγιο; Η απάντηση είναι ότι έχουμε «λίγο Κτηματολόγιο» και χρειαζόμαστε «πλήρες Εθνικό Κτηματολόγιο». Η κτηματογράφηση στην Ελλάδα άρχισε στα μέσα της δεκαετίας του 1990. Έκτοτε το έργο έχει εκτελεσθεί σε επίπεδο κάλυψης της επικράτειας σε ποσοστό κάτω του 30%. Το ωραίο είναι ότι στο μνημόνιο (σε κάποιο από δαύτα) προβλέπεται πλήρης ολοκλήρωση του Εθνικού Κτηματολογίου μέχρι το 2020, πράγμα που ακούγεται ως νόστιμο ανεκδοτάκι, με τους ρυθμούς που πάει το πράγμα.

 

Τι φταίει όμως και δεν έχουμε ακόμη πλήρες Εθνικό Κτηματολόγιο, όπως όλος ο κόσμος ; Ας πούμε αρχικά ότι στην Ελλάδα ποτέ δεν ήταν δημοφιλής η ιδέα να ξέρουμε τι έχει ο καθένας και ιδιαίτερα το περίφημο Ελληνικό Δημόσιο. Από αρχαιοτάτων χρόνων είμαστε εναντίον του «πάνυ ακριβούς» για να χρησιμοποιήσω μια κλασική έκφραση του Θουκυδίδη. Όλα στο περίπου, όλα στο κάπου εδώ, κάπου πιο κεί και τα τοιαύτα. Όπως είναι φυσικό μια τέτοια νοοτροπία αποτελεί το «βιότοπο» για κάθε λογής καταπατητές και οικοπεδοφάγους δημοσίου τε και ιδιωτικού δικαίου. Και επειδή αυτές οι ιδιότητες (που θα έπρεπε με αυτές τις συνθήκες ενδεχομένως να αντιμετωπίζονται ως δραστηριότητες που φορολογούνται και ασφαλίζονται-θα είχε το κράτος τρελά έσοδα…) αποτέλεσαν «αιχμές» της οικονομικής ανάπτυξης σε αυτή τη χώρα, ήταν κρίμα να χαλάσει αυτή η τόσο παραδοσιακή εν τέλει ελληνική συνήθεια. Αλήθεια, πόσα ξενοδοχεία έχουν κτισθεί πάνω στον αιγιαλό, έτσι για να πούμε και ένα παράδειγμα, για να αφήσουμε τα εξοχικά σπίτια μέσα στα πρώην δάση κ.ο.κ. Έλα όμως που κάποτε αυτή η παλιο-Ευρώπη, που ατυχήσαμε να είμαστε μέλη της, μας υποχρέωσε να φτιάξουμε επιτέλους αυτό το περίεργο πράγμα που λέγεται Κτηματολόγιο. Και όχι μόνο μας υποχρέωσε, αλλά άκουσον άκουσον: μας χρηματοδότησε κιόλας για να το στήσουμε. Κακό του κεφαλιού της βέβαια. Και εξηγούμαι: Ενώ το Κτηματολόγιο ξεκίνησε ως έργο με χρηματοδότηση από την Ε.Ε., η τελευταία διαπίστωσε  έπειτα από αρκετά χρόνια «ατασθαλίες» στην εκτέλεση του έργου και προέβη στην απένταξή του από την κοινοτική χρηματοδότηση !!!. Όπως θυμάμαι, όλα αυτά έγιναν προ κρίσης, όταν αρμόδιος ευρωπαίος επίτροπος ήταν ο Μισέλ Μπαρνιέ, που είχε κάνει μάλιστα σκληρές δηλώσεις επί του θέματος. Σκέπτομαι δύο πράγματα: α) ότι θα επρόκειτο για κάτι πολύ «χοντρό» για να γίνει απένταξη του έργου έτσι μπαμ και κάτω και β) είναι πολύ εντυπωσιακό το γεγονός ότι αυτές οι περίφημες «ατασθαλίες» δεν ερευνήθηκαν ποτέ -διορθώστε με αν κάνω λάθος. Με αυτά και αυτά, χωρίς το ευρωπαϊκό χρήμα το Κτηματολόγιο πάει με ρυθμούς πιο αργούς από τη χελώνα, βασιζόμενο μόνο σε ίδιους πόρους από τα τέλη και δικαιώματα που εισπράττει. Πριν από μερικούς μήνες ανακοινώθηκε ότι γίνεται πάλι προσπάθεια να ενταχθεί σε χρηματοδότηση από την Ε.Ε. και ότι οι επαφές βρίσκονται σε καλό δρόμο. Ας ελπίσουμε ότι είναι έτσι.

Kομίζει κανείς «γλαύκα εις Αθήνας» αν μιλήσει σχετικά με τα οφέλη του Κτηματολογίου. Ήδη τα βλέπουμε στα Κτηματολογικά Γραφεία που λειτουργούν. Ασφάλεια συναλλαγών, γρήγορη εξυπηρέτηση, μηχανοργάνωση. Όλα αυτά σε βάθος χρόνου βοηθούν οπωσδήποτε και την οικονομία. Τι θα μπορούσε να γίνει περισσότερο- πέραν της πλήρους κτηματογραφήσεως-; Θα ήταν σπουδαίο να υπάρχει πρόσβαση στο Εθνικό Κτηματολόγιο για έρευνα τίτλων μέσω διαδικτύου και μάλιστα, για όλες τις περιοχές της χώρας. Με ατομικούς κωδικούς εισόδου και μια ετήσια συνδρομή για να υπάρχει και ένα έσοδο. Πιθανότατα και έκδοση πιστοποιητικών και αντιγράφων μέσω διαδικτύου με ηλεκτρονική πληρωμή των τελών. Ακόμη, επειδή γίνεται λόγος για το «Περιουσιολόγιο Ακινήτων» του Υπουργείου Οικονομικών, αυτό μπορεί και πρέπει να αντικατασταθεί με το Κτηματολόγιο. Η διασύνδεση Υπουργείου Οικονομικών με το Εθνικό Κτηματολόγιο θα είναι αρκετή για την εικόνα της κατάστασης της ακίνητης περιουσίας κάθε πολίτη και μάλιστα με άμεση ενημέρωση, πράγμα που θα καταστήσει αχρείαστη την υποβολή εντύπου Ε9 κάθε χρόνο. Έτσι όπως είναι σήμερα τα πράγματα κάλλιστα μπορεί να βρει κανείς άλλα στο Κτηματολόγιο και άλλα στο Περιουσιολόγιο.

Ακούγεται τελευταία ότι θα αρχίσει η κτηματογράφηση της ελληνικής υπαίθρου. Όπως καταλαβαίνετε, θα γίνει της … «έκτακτης χρησικτησίας»…  Τέλος πάντων όμως, η ημέρα που θα αρχίσει η λειτουργία και του τελευταίου Κτηματολογικού Γραφείου που προβλέπεται για την πλήρη κάλυψη της χώρας πρέπει να έρθει σύντομα. Κλείνοντας, τώρα που το σκέφτομαι, πρέπει να ξαναδώ το «Τσάιναταουν» γιατί δεν πρόσεξα εάν στο κτηματολογικό φύλλο που έβαλε στην τσέπη ο Τζακ Νίκολσον υπήρχαν βάρη ακινήτου. Πω, πω λάθος ασυγχώρητο για δικηγόρο !!!

«…και δεν αναλαμβάνω διαζύγια»

Σε ένα πρόσφατο ταξίδι στο εξωτερικό έπεσα πάνω σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και πρωτότυπη έκθεση. Ο τίτλος της : «Broken Relationships» («Κατεστραμμένες Σχέσεις»). Περιελάμβανε μέρος από τα εκθέματα ενός από τα πιο πρωτότυπα μουσεία της Ευρώπης, που εδρεύει στο Ζάγκρεμπ της Κροατίας και φέρει το ίδιο όνομα (The Museum of Broken Relationships). Το Μουσείο των Κατεστραμμένων Σχέσεων έχει τιμηθεί με βραβείο ως ένα από τα πλέον πρωτοποριακά μουσεία της Ευρώπης και μάλιστα πρόσφατα άνοιξε παράρτημά του στο Λος Άντζελες. Στα εκθέματα περιλαμβάνονται αντικείμενα, που έχουν δωρηθεί από τους κατόχους τους μαζί με μια περιγραφή για το νόημά τους. Πρόκειται για απλά αντικείμενα της καθημερινότητας, τα οποία κρύβουν μια ανθρώπινη ιστορία σχετική με μια ερωτική σχέση (ετερόφυλη ή ομόφυλη), που διαλύθηκε συνήθως με έντονο και τραυματικό τρόπο. Η επιτυχία του Μουσείου βρίσκεται στο γεγονός ότι μέσω των αντικειμένων αυτών ζωντανεύουν απίστευτες ιστορίες, που δείχνουν την εύθραυστη φύση των ανθρωπίνων σχέσεων αλλά και το διαφορετικό τρόπο σκέψης και αντιμετώπισης των διαφόρων λαών και πολιτισμών πάνω σε αυτό το τόσο πανανθρώπινο φαινόμενο. Εκτίθενται νυφικά που δε φορέθηκαν ποτέ, αντικείμενα πρώην συντροφικής τρυφερότητας που δε σήμαιναν τίποτε πλέον, δακτυλίδια, μπουκάλια κρασιού, λούτρινα ζωάκια, πίνακες ζωγραφικής, παιχνίδια αλλά και μαχαίρια, τσεκούρια, χειροπέδες, κινητά τηλέφωνα και ούτω καθεξής.  Σχεδόν όλοι οι δωρητές στα σημειώματά τους, που συνοδεύουν τα εκθέματα, δηλώνουν ότι η δωρεά του αντικειμένου και η έκθεσή του λειτουργεί για τους ίδιους ως κάθαρση και τους βοηθά να επουλώσουν το τραύμα τους από τη διαλυμένη σχέση.Το πιο τρανταχτό παράδειγμα αλλόκοτης νοοτροπίας ήταν αυτό μιας γυναίκας από την Ιαπωνία, η οποία όταν χώρισε με το σύζυγό της, του άφησε φεύγοντας ένα σετ με τα σύνεργα για να κάνει εάν ήθελε…χαρακίρι.

Σύνεργα για χαρακίρι (sepuku) – Ιαπωνία

Ο χωρισμός με το σύντροφο ή ακόμη η απόρριψη της ερωτικής πρότασης έχει εμπνεύσει συγγραφείς, ποιητές, ζωγράφους και μουσικούς από τις απαρχές του ανθρώπινου πολιτισμού. Είναι ένα από τα πιο έντονα αρνητικά συναισθήματα που μπορεί να βιώσει κανείς, ακριβώς επειδή πλήττει ευθέως τον πυρήνα της προσωπικότητας και την αυτοεκτίμηση του ατόμου διασπώντας με βιαιότητα ένα ολόκληρο πλέγμα δεδομένων ζωής, πολλές φορές μάλιστα μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα. Η κατάρρευση μιας συναισθηματικής σχέσης ή η αποτυχία μιας ερωτικής πρότασης σχεδόν πάντα δημιουργούν ένα τσουνάμι συνεπειών, που κυμαίνονται από την απάθεια μέχρι την αυτοκτονία, ανάλογα με την ένταση του ερωτικού συναισθήματος. Ειδικότερα, στους γάμους σε επίπεδο πρακτικής και πραγματικότητας, οικογένειες διαλύονται και περιουσίες μοιράζονται. Οι δικηγόροι αντιμετωπίζουμε όλο αυτό το φαινόμενο στα γραφεία μας και τις αίθουσες των δικαστηρίων. Ιδιαίτερα οι υποθέσεις για τη μετοίκηση, επιμέλεια, διατροφή και επικοινωνία με τα παιδιά διακρίνονται συχνά από μεγάλη φόρτιση και οξύτητα και μάλιστα στη φάση των ασφαλιστικών μέτρων, όπου το τραύμα είναι ακόμη πρόσφατο και τα πνεύματα εξημμένα. Η ανθρώπινη φύση είναι ούτως ή άλλως ευμετάβλητη. Σε μια κατάσταση όπως αυτή η διαχείριση των συναισθημάτων είναι δύσκολη και αποτελεί ένα πεδίο-λυδία λίθο για την αποκάλυψη του χαρακτήρα των ανθρώπων. Πολλές φορές συζητώ με ζευγάρια που οδεύουν προς το διαζύγιο. Αν έχουν παιδιά, προσπαθώ να τους βοηθήσω αν όχι να τα ξαναβρούν, τουλάχιστον να περάσουν όσο γίνεται πιο ομαλά στην επόμενη μέρα. Οι διαπιστώσεις μου περιληπτικά:

Νυφικό που δε χρησιμοποιήθηκε τελικά. Η νύφη από τη Σερβία και ο γαμπρός ‘Ελληνας, σύμφωνα με τη λεζάντα…

Θεωρώ ότι η κυριότερη αιτία σε μια σχέση που δεν πάει καλά είναι ο εγωισμός. Η συμμετοχή σε μια σχέση έχει ως απαράβατο όρο τον αμοιβαίο αυτοπεριορισμό του εγωισμού, την αλληλοπεριχώρηση, έτσι ώστε να προκύψει μια τουλάχιστον αποδεκτή βάση συμπόρευσης στη ζωή. Πρέπει με άλλα λόγια ο ένας να κάνει χώρο στον άλλο και αντίστροφα. Αν δε συμβεί αυτό και ο καθένας από τους συντρόφους κάνει τα δικά του έτσι όπως τα ήξερε ενδεχομένως στα πλαίσια μιας «κακομαθησιάς» από την οικογενειακή του ανατροφή, τότε η κοινή συνισταμένη δεν προκύπτει και ξεκινούν τα προβλήματα, καθώς και ο άλλος πράττει αναλόγως και πάει λέγοντας. Στην ελληνική πραγματικότητα κάποιες φορές σημαντικό ρόλο στη φθορά των σχέσεων παίζουν δυστυχώς και οι γονείς των συντρόφων. Είναι παροιμιώδης -αν και άδικος γιατί καταλήγει σε στερεοτυπική προκατάληψη- ο τύπος της «κακιάς πεθεράς».  Φαινόμενο ελλιπούς καλώς εννοούμενης αυτονόμησης και απογαλακτισμού από την οικογένεια, η παρεμβατικότητα των γονέων δημιουργεί συχνά προβλήματα. Εξίσου προβληματική όμως είναι και η παθολογική εξ ορισμού και εξ αρχής καχυποψία αρκετών (λυπάμαι που το λέω: ιδίως γυναικών) με τις οικογένειες του συντρόφου τους, φαινόμενο που συχνά αντιμετωπίζουμε στην πράξη. Οι ειδικοί επιστήμονες λένε πως η σχέση του ζευγαριού δέχεται το μάξιμουμ της δοκιμασίας της κατά τον πρώτο χρόνο από τη γέννηση του πρωτότοκου παιδιού της οικογένειας. Η ξαφνική αύξηση της ευθύνης, της κόπωσης, του άγχους, που συνοδεύουν το κατά τα άλλα λίαν χαρμόσυνο γεγονός, οδηγούν σε εντάσεις που μπορεί να δείξουν ότι υπάρχουν ρήγματα στη σχέση, τα οποία υπό άλλες συνθήκες ίσως να περνούσαν απαρατήρητα. Φυσικά, υπάρχουν οι κλασσικοί λόγοι διάρρηξης της σχέσης, δηλαδή η ύπαρξη τρίτου προσώπου σε εξωσυζυγική/εξωσυντροφική σχέση και η «ασυμφωνία χαρακτήρων». Τα τελευταία χρόνια μάλιστα προστέθηκε στα αίτια των χωρισμών και η «φτώχεια-φέρνει-γκρίνια» οικονομική κρίση, που δοκιμάζει τις αντοχές όλων μας σε κάθε πιθανό και απίθανο επίπεδο.

Στα μυθιστορήματα του Ρέιμοντ Τσάντλερ με ήρωα τον ιδιωτικό αστυνομικό Φίλιπ Μάρλοου ρωτούν οι υποψήφιοι πελάτες: «Τι χρεώνετε κ. Μάρλοου για τις υπηρεσίες σας;» και εκείνος δίνει πάντα την ίδια απάντηση: «Πενήντα δολάρια την ημέρα και δεν αναλαμβάνω διαζύγια». Στο τσαντλερικό σύμπαν, όπου κυριαρχεί το σαρδόνιο και κυνικό χιούμορ αν υπήρχαν και υποθέσεις διαζυγίου στη μέση δε μπορώ να φανταστώ τι φοβερά πράγματα θα είχαν προκύψει. Έχω την αίσθηση πως όλοι όσοι έχουμε κάνει μαχόμενη δικηγορία στο οικογενειακό δίκαιο μερικές φορές θα φτάσαμε στο σημείο να ευχόμαστε κάποιες υποθέσεις διαζυγίων να μην τις είχαμε αναλάβει ποτέ.  Όπως όμως λέει και ο  Κλιντ Ίστγουντ «Είναι μια βρώμικη δουλειά αλλά κάποιος πρέπει να την κάνει»…