Να χαίρεσαι τ’όνομά σου !

Η ονομαστική γιορτή είναι ένα ιδιαίτερο ελληνικό έθιμο, άμεσα συνυφασμένο με τον κύκλο-εορτολόγιο της ορθόδοξης πίστης. Οι πάντες πιστεύοντες και μη στην Ελλάδα έχουν στην πλειοψηφία τους ονομαστική γιορτή και ασμένως δέχονται ευχές γι’αυτή ανεξάρτητα από το βαθμό της δικής τους θρησκευτικής πίστης. Στις υπόλοιπες ορθόδοξες χώρες (Βαλκανικές, Ρωσία κ.λ.π.) εξ όσων γνωρίζω έχουν μια ονομαστική γιορτή για το επώνυμο της οικογένειας και όχι για το βαπτιστικό όνομα κάθε ατόμου. Εμείς εδώ πάλι το έχουμε … δίπορτο καθώς γιορτάζουμε εξίσου βαρυσήμαντα και τα γενέθλια, τα οποία είναι η κυρίαρχη ατομική γιορτή παγκοσμίως. Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε μνήμες παιδικών χρόνων από ονομαστικές γιορτές στα σπίτια μας. Η μεγαλύτερη και πιο επίσημη ήταν αυτή του πατέρα. Φίλοι, συγγενείς και γείτονες περνούσαν για «επίσκεψη» προκειμένου να ευχηθούν και να πάρουν το κέρασμά τους  συνήθως ένα ποτό (το βερμούτ ήταν παλιά για τις κυρίες καθιερωμένο, για τους άνδρες κάτι πιο «σκληρό» αλκοολούχο) και μαζί σοκολατάκι και γλυκό. Με την πάροδο του χρόνου εμφανίστηκε όλο και περισσότερο φαγητό στο κέρασμα με αποτέλεσμα η επίσκεψη εν πολλοίς να καταλήγει σε δείπνο-μπουφέ. Οι επισκέπτες έφερναν για τον εορτάζοντα κάποιο δώρο, συνήθως ποτό ή σοκολατάκια. Όλη η περίσταση είχε ένα χαρακτήρα γνήσιας κοινωνικότητας. Με την κυκλική επανάληψη του γεγονότος κάθε χρόνο σε επίπεδο γειτονιάς, οικογένειας, παρέας κ.λ.π.οι δεσμοί συσφίγγονται και υπάρχει μια σταθερή αφορμή συνεύρεσης. Στις μεγάλες γιορτές, οπότε γιορτάζει πολύς κόσμος οι επισκέψεις μπορεί να ήταν και 5-6 μέσα σ’ένα απόγευμα σε διάφορους εορτάζοντες. Το τηλέφωνο, όταν γενικεύτηκε η χρήση του έδωσε ένα καλό άλλοθι να διατυπώνονται οι ευχές από μακριά και να περιοριστούν οι επισκέψεις. Τέλος, ήρθε το ίντερνετ και όλα λέγονται με like, φατσούλες, αυτοκόλλητα και συντομογραφίες στο Facebook και το Instagram.

Οι περισσότεροι έχουμε όνομα που να «γιορτάζει». Υπάρχουν και αρκετοί, που φέρουν όμως ονόματα, που στερούνται αγίου ή γεγονότος, από τα περιλαμβανόμενα στο εορτολόγιο. Μερικές φορές στις περιπτώσεις αυτές, ιδίως παλαιότερα, κατά τη βάπτιση και ονοματοδοσία δινόταν και ένα δεύτερο όνομα «εφεδρικό» για να έχει το παιδί ονομαστική γιορτή. Ακόμη, την εποχή των γονέων μας η απόδοση και δεύτερου ονόματος κατά τη βάπτιση ήταν κανόνας και για άγνωστο λόγο δίδονταν δύο ονόματα, που έχουν και τα δύο ονομαστική γιορτή. Τη μητέρα μου για παράδειγμα τη βάπτισαν Ελισάβετ, έχει όμως και το εφεδρικό «Δήμητρα». Σημειωτέον ότι αυτά τα δεύτερα ονόματα ήταν ανεπίσημα και δεν φαίνονταν πουθενά σε επίσημα ληξιαρχικά έγγραφα. Είναι φυσικά διαφορετικό και μεταγενέστερο το φαινόμενο των και επίσημα διπλών ονομάτων, όπως π.χ. Άννα-Μαρία, Ελένη-Χριστίνα, στα οποία υπάρχει έστω μια οπτικοακουστική αισθητική. Επ’εσχάτων όμως, στα ύστερα μετανεωτερικά χρόνια που ζούμε, έχουν εμφανιστεί νέα σύνθετα ονόματα-ιδιοκτατασκευές, όπως Μαριακαίτη, Μαρισόφη, Ελενίκη, Γιωργιάννα,  Μαριδώρα, Ελεάννα, Μαριλίλη, Ανναρέα, Γιωργανδρέας, Σπυραβάγγελος, Μαριβέρα. Όλα αυτά φυσικά εξαιτίας της «ανάγκης» (;) να στριμωχτούν τα ονόματα παππούδων και γιαγιάδων στο βαπτιστικό της εγγονής ή του εγγονού τους για να είναι όλοι ευχαριστημένοι (εκτός ίσως από το παιδάκι, που για όλη του τη ζωή θα υπόκειται σε bullying λόγω του περίεργου ονόματός του…)  Ακόμη, συχνά απαντώνται ονόματα λουλουδιών (Μαργαρίτα, Βιολέτα κ.λ.π.), αρχαιοπρεπή ονόματα (Περικλής, Αριστομένης, Δημοσθένης, Ιππολύτη, κ.ο.κ.) ή ονόματα του καθολικού εορτολογίου (Ερνέστος, Ρομπέρτα, κ.λ.π.). Στις περιπτώσεις αυτές, οι φέροντες τα ονόματα αρκούνται στα γενέθλιά τους. Παραταύτα, η Εκκλησία της Ελλάδος πριν από 20 χρόνια εισήγαγε νέα ονομαστική εορτή την πρώτη ημέρα του Ινδικτιώνος (εκκλησιαστικού έτους – 1η Σεπτεμβρίου) και ορίστηκε τότε να εορτάζουν μερικές δεκάδες γυναικεία ονόματα, που δεν είχαν άλλη γιορτή. Οι περισσότερες γιορτές είναι σταθερές, υπάρχουν όμως και αυτές που είναι κινητές, λόγω του Πάσχα, με κυριότερη αυτή του Αγίου Γεωργίου.

Άλυτο μυστήριο αποτελεί το μέγα ζήτημα των θεομητορικών εορτών. Με άλλα λόγια πότε γιορτάζουν βρε παιδιά επιτέλους οι Μαρίες,οι Μάριοι, οι Παναγιώτηδες και οι Δέσποινες ; Ως πότε θα τρώμε παραπομπή για τα Εισόδια της Θεοτόκου, το Δεκαπεντάυγουστο ή  (όπως το λέμε στα Τζουμέρκα) το «Οχτώημερο» (8 Σεπτεμβρίου- Η Γέννηση της Παναγίας); Δε θα ήταν άσχημο να βγει κάποτε μια εφαρμογή στο διαδίκτυο για να ξέρουμε… Εξάλλου το διαδίκτυο είναι ήδη κατάμεστο από ιστοσελίδες με εορτολόγια για κάθε πιθανό και απίθανο όνομα.

Χθες είχαμε τη γιορτή του Αγίου Δημητρίου και από εδώ και μετά ξεκινάει μια ξέφρενη σειρά διαδοχικών ονομαστικών εορτών που θα κρατήσει όλο το Νοέμβριο, θα κορυφωθεί το Δεκέμβριο με τις γιορτές γύρω από τα Χριστούγεννα και θα πάει μέχρι τα μέσα Ιανουαρίου. Αλλά και όλη η χρονιά είναι γεμάτη με ονομαστικές γιορτές-αφορμές να επικοινωνούμε μεταξύ μας και να λέμε στους αγαπημένους μας, συγγενείς και φίλους  την ακατανόητη, ελαφρώς σουρεαλιστική, πλην όμως παραδοσιακή ευχή: » Να χαίρεσαι τ’ όνομά σου !!!»