Ένα μαγικό όνειρο: «Hounds of Love»

Είναι κάποιες φορές, που η μουσική μας εισάγει σ’ ένα ονειρικό κόσμο. Εκεί που συμπλέκονται οι επιθυμίες, οι εμπειρίες, τα απωθημένα, τα τραύματα του καθενός από εμάς. Αρκεί να έχει κανείς ανοιχτά τα αυτιά και την καρδιά του. Το «Hounds of Love» της Κέιτ Μπους είναι το καταφύγιό μου, όταν θέλω να ζήσω για λίγο αυτή την εμπειρία του ζωντανού ονείρου. Δε χρειάζεται τίποτε περισσότερο από λίγη ησυχία, ένα ζευγάρι ακουστικά και κλειστά μάτια…

Η Κέιτ Μπους είναι η grande damme της μουσικής στη Βρετανία. Μια καλλιτεχνική ιδιοφυία, που μας έχει αφήσει σαστισμένους να αναρωτιόμαστε αν πρόκειται για έναν άγγελο στη Γη ή για μια θεά ανάμεσα στους ανθρώπους. Μουσικός, συνθέτις, χορογράφος, χορεύτρια, περφόρμερ, ηθοποιός, σκηνοθέτις, παραγωγός. Ένα δυσθεώρητο καλλιτεχνικό μέγεθος, με διεθνή αναγνώριση, που όμως έχει σταθερό προσανατολισμό στη βρετανική της ταυτότητα, χωρίς αυτό να αποτελεί φραγμό για την αποδοχή της από το παγκόσμιο κοινό. Η εμφάνισή της στα μέσα της δεκαετίας του ’70 ήταν ένα ξάφνιασμα. Η ερμηνεία της ασυνήθιστη, εισήγαγε ένα στοιχείο όπερας στη μοντέρνα μουσική και η παρουσία της θεατρική και χαμαιλεοντικά εκφραστική. Οι συναυλίες της μια απίστευτη εμπειρία για όσους είχαν την τύχη να τις παρακολουθήσουν. Για κάποιο μυστήριο λόγο τις σταμάτησε πολύ σύντομα, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένας μύθος γύρω από αυτές. Πέρασε αλώβητη από τις συμπληγάδες του πανκ, που συνέθλιπταν διαδοχικά τους μουσικούς της παλιάς σχολής δίνοντας μια σειρά από σπουδαίους δίσκους, προανάκρουσμα για την κορυφαία της στιγμή, που ήρθε το 1985 με το «Hounds of  Love».

Τα θέματα των τραγουδιών ονειρικά. Ακούγοντάς τα είναι ακριβώς σα να βλέπεις στον ύπνο σου μια σειρά από ιστορίες, με μια μεγάλη παλέτα αποχρώσεων, βγαλμένες από την άβυσσο του υποσυνειδήτου: Στο «Running Up That Hill» η ανάγκη να κάνουμε μια βλάσφημη συμφωνία με το Θεό και να μπούμε στη θέση του, να λύνουμε τα προβλήματά μας εύκολα και μαγικά.

Στο ομώνυμο τραγούδι («Hounds Of Love»), ένα από τα συνηθέστερα θέματα στους εφιάλτες : ότι κάτι μας κυνηγά, στη συγκεκριμένη περίπτωση μια αγέλη κυνηγόσκυλα, που μπορεί να είναι οι φόβοι μας, οι αποτυχίες μας, οι λύπες μας. Στο «Big Sky» τα σύννεφα, μοναδική αφορμή ρεμβασμού και ονειροπόλησης, έτσι όπως αλλάζουν σχήματα και δημιουργούν εικόνες. Το υπέροχο «Mother Stands For Comfort» για τη μητέρα: τον άνθρωπο στον οποίο οφείλουμε τη ζωή, που ανέχεται τα σφάλματά μας, τις ζημιές μας ακόμη και τα ψέματά μας κι εκείνη βρίσκεται παραταύτα πάντα εκεί να μας προφέρει παρηγοριά κι θαλπωρή.

Στο «Cloudbusting» μια ακόμη ονειρική και αγωνιώδης ιστορία:  ένα νεαρό κορίτσι με ένα πατέρα εφευρέτη, που έχει κατασκευάσει μια μηχανή για να κάνει τα σύννεφα να ρίχουν βροχή. Στο εξαιρετικά κινηματογραφικό βιντεοκλιπ του τραγουδιού υποδύεται με υποκριτικό ταλέντο η ίδια την ηρωίδα της ιστορίας της ενώ το ρόλο του πατέρα έχει ο μεγάλος ηθοποιός Ντόναλντ Σάδερλαντ. Στο μεγαλόπρεπο ήχο του τραγουδιού συνεισφέρουν η παιδική χορωδία και η μπάντα με τα τύμπανα που κτυπούν σε ρυθμό παρέλασης. To πιο υπνωτικό τραγούδι του δίσκου είναι το «And Dream Of Sheep» ένα αριστουργηματικό ταξίδι στο μεταίχμιο του υποσυνείδητου ανάμεσα στον ύπνο και την εγρήγορση, εκεί που τα προβατάκια περνάνε καθώς μετράμε για να κοιμηθούμε και μας στέλνουν σε χωράφια με παπαρούνες, τρικυμισμένες θάλασσες, ανθρώπους που μας ψιθυρίζουν «έλα μαζί μου»…

Με το «Under Ice» πάμε ακόμη βαθύτερα σ’ ένα σκηνικό μαγικό, ένα παγωμένο ποτάμι και πάνω του γλυστράμε με τα πατίνια. Όμως κάτι υπάρχει κάτω από τον πάγο που προσπαθεί να βγεί έξω από το νερό και το όνειρο μετατρέπεται σε αγωνιώδη εφιάλτη. Πιο κάτω συναντάμε μια μάγισσα, που περνά από όλους μας, μικρούς και μεγάλους και μας ξυπνά, μας «ξεσηκώνει» για όσα πρέπει να κάνουμε («Waking Witch»). Αν καταφέρουμε να μείνουμε στο όνειρο θα συναντήσουμε το μόνο ίσως ερωτικό τραγούδι («Watching You Without Me»): ένα ζευγάρι που δεν επικοινωνεί πια, που βρίσκεται στα πρόθυρα να πάρει ο καθένας το δρόμο του. Λίγο πιο κάτω θα πέσουμε πάνω σ’ένα κέλτικο πανηγύρι («Jig Of Life») με γκάιντες και βάρδους και ανθρώπους να χορεύουν, η χαρά της ζωής σε ένα ζωντανό tableau vivant. Ξαφνικά μπροστά μας η Γη ολόκληρη, πετάμε ψηλά και τη χαιρετάμε. Βλέπουμε τα σύννεφα και τις καταγίδες τους, τις θάλασσες και τα βουνά σε μια πτήση πάνω από όλα αυτά («Hello Earth»). Τέλος, ο χαρούμενος ρυθμός του «Morning Fog» μας ετοιμάζει για την επάνοδο στον πραγματικό κόσμο μέσα από την αχλύ της πρωινής ομίχλης.

‘Εργα όπως το «Hounds Of Love» δύσκολα θα εμφανιστούν στο μέλλον. Όχι μόνο γιατί η μουσική έχει αλλάξει, αλλά γιατί και εμείς δίνουμε πλέον όλο και λιγότερο χώρο στα όνειρα και περισσότερο στη σκληρή πραγματικότητα. Αλλά έτσι είναι, μερικά πράγματα ίσως να πρέπει να μείνουν μοναδικά στην ψυχή μας. Όπως αυτό το έργο, όπου έχεις την αίσθηση ότι μπορείς να μπεις και να αγγίξεις. Δε θα τολμήσεις όμως. Σπάνια θα ρισκάρεις να χαλάσεις όνειρα τόσο μαγικά όπως αυτό εδώ …

 

Κάπνισμα σε κλειστούς δημόσιους χώρους: Ζήτημα Πολιτισμού ή … Μεταφυσικής ;

Ως γνωστόν, στην Ελλάδα οι νόμοι εν γένει δεν έχουν για τους πολίτες το νόημα της «υποχρέωσης» αλλά της «σύστασης». Σου λέει δηλαδή η Πολιτεία: «Ξέρεις κάτι, αυτός είναι ο νόμος, που έχω ψηφίσει. Αν σου αρέσει, τον εφαρμόζεις». Εξαιρούνται φυσικά τα θηριώδη μνημόνια του ενός άρθρου με τις χιλιάδες σελίδες, τα οποία εφαρμόζονται κατά γράμμα από τις κυβερνήσεις, γιατί έχουν εισπρακτικό σκοπό και η εκπλήρωση των φορογδαρτικών στόχων θα έχει ως αποτέλεσμα την επιτυχή αξιολόγηση από την «τρόϊκα» ή το «κουαρτέτο» και την παραμονή στην εξουσία αυτών που τα ψήφισαν, για όσο πάει περισσότερο.

Χαρακτηριστική περίπτωση νόμου «σύσταση» είναι αυτός για την απαγόρευση του καπνίσματος στους κλειστούς δημόσιους χώρους. Αλλεπάλληλες κυβερνήσεις έχουν κυριολεκτικά φάει τα μούτρα τους προσπαθώντας να εφαρμόσουν τον αντικαπνιστικό νόμο εδώ και χρόνια. Θυμόμαστε το σύνθημα «Η Ελλάδα σήμερα σβήνει το τσιγάρο» του Αβραμόπουλου και άλλα τέτοια γραφικά. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι το κάπνισμα στους κλειστούς δημόσιους χώρους είναι ένα ιδιότυπο ελληνικό «αντάρτικο», ιδιαίτερα επιτυχημένο, του οποίου η μαζικότητα και αποτελεσματικότητα  έχει σβήσει οτιδήποτε παρόμοιο (κινήματα «Δεν πληρώνω», «Αγανακτισμένοι» κ.λ.π.). Μιλώντας νομικά δεν είναι απλώς μια συμπεριφορά «contra legem» αλλά κάτι περισσότερο: είναι συμπεριφορά «in loco legis», για τους μη λατινομαθείς: έχει αντικαταστήσει τον ίδιο το νόμο, τον έχει αλλάξει στην πράξη. Έτσι σήμερα εάν πας να καθίσεις να πιείς ένα καφέ το χειμώνα σε καφετέρια εκτός από το μυρωδάτο ρόφημά σου θα έχεις μπόνους και τις αναθυμιάσεις του διπλανού συν-θαμώνα σου. Κανείς δεν θα σκεφτεί να σε ρωτήσει αν σε ενοχλεί αυτό, είναι δεδομένο ότι οφείλεις να το υποστείς, στην τελική (sic) ας μην καθόσουν εκεί μέσα, είναι επιλογή σου (ω, ναι ! το έχω ακούσει και αυτό…). Αγαπητοί αστρονόμοι, κάπως έτσι δημιουργούνται τα παράλληλα σύμπαντα, μην ψάχνετε περισσότερο…

Ομολογώ ότι παρόλο που δεν υπήρξα ποτέ καπνιστής (να αγιάσουν τα κόκκαλα του … Φειδιππίδη, του το οφείλω), έχω κάνει όμως άπειρο παθητικό κάπνισμα. Ως μικρό παιδί, με τον αδελφό μου, που ήταν μωρό, έχουμε ρουφήξει … τόνους από τσιγάρο καπνού μάρκας «Έθνος Εξαιρετικά», που κάπνιζε ασταμάτητα μέσα στο σπίτι ο μακαρίτης ο παππούς μας, τον οποίο φιλοξενούσαμε για μεγάλα διαστήματα. Βλέπετε, τότε «σκληραγωγούμαστε» ως παιδιά, κανείς δεν είχε κατά νου ότι αυτό μπορεί να ήταν και βλαβερό για εμάς. Από εκεί και πέρα, την προνεωτερική εποχή του ’60 και του ’70 αλλά και αργότερα έχω «απολαύσει» καπνό τσιγάρου επί συνεχόμενες ώρες μέσα σε υπεραστικά λεωφορεία μέχρι την Αθήνα αλλά και σε αεροπλάνα της Ολυμπιακής (οι πίσω θέσεις του αεροσκάφους ήταν «καπνιστών»). Θυμάστε οι παλαιότεροι στις πλάτες των καθισμάτων λεωφορείων και αεροπλάνων να υπάρχουν ευμεγέθη τασάκια. Αργότερα, στο στρατό πρόσθεσα στο ρεπερτόριό μου το «Καρέλια Lights», που κάπνιζε με κλειστά παράθυρα (χειμώνα-καλοκαίρι ο αθεόφοβος) ένας συνταγματάρχης προϊστάμενός μου… Εννοείται μπόλικο φούμο σε κλειστούς χώρους έχω ρουφήξει από παρέες, ξενύχτια, διασκεδάσεις, πάρτι κ.ο.κ. Συνολικά έχω πάρει τη δόση μου και δε θέλω άλλο…

 

Αισθάνομαι, δυστυχώς, απαισιόδοξος για την αλλαγή του κλίματος και την εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου. Οι λόγοι είναι από πολιτισμικοί έως και … μεταφυσικοί. Λέμε συνέχεια ότι το να μην καπνίζει κανείς στους δημόσιους κλειστούς χώρους είναι θέμα πολιτισμού. Ο.Κ., πράγματι. Από ποιόν περιμένουμε όμως στην Ελλάδα να αντιληφθεί αυτό το προφανές και να το εφαρμόσει; Από τους πολίτες αυτής της χώρας; Λυπάμαι που το λέω, αλλά ποτέ δε σκέφτονται με όρους ατομικής ευθύνης για τη διαμόρφωση καλύτερων πραγμάτων για το ευρύτερο περιβάλλον τους. Πάντα κάποιος άλλος θα έχει την ευθύνη αυτή και όχι οι ίδιοι. Το βάρος μετατοπίζεται αμέσως στην Πολιτεία, στο Δήμο, … στο «Χατζηπετρή» για να θυμηθούμε και το Λουκιανό Κηλαηδόνη. Συνεπώς είναι ξεγραμμένη η περίπτωση οικειοθελούς συμμόρφωσης των πολιτών. Μήπως να σκεφτόμαστε μια μικρή δόση ελέγχου ή (λέξη φτου κακά) αστυνόμευσης και επιβολής κυρώσεων για την εφαρμογή του νόμου; Δεν υπάρχει περίπτωση. Όχι μόνο από το πλήρες ξεχαρβάλωμα και ακύρωση -για διάφορους λόγους- όλων των δυνητικών ελεγκτικών μηχανισμών (όπως για παράδειγμα η Δημοτική Αστυνομία) αλλά και από τη διάχυτη αλλεργία σε αυτή τη χώρα για οτιδήποτε ελέγχει σε σταθερή βάση τη νομιμότητα. Τεράστιο εμπόδιο έχει τεθεί επίσης από την αρνητική στάση των επαγγελματιών του χώρου της εστίασης και κέντρων διασκέδασης. Ενόψει και της κρίσης (κατανοητό έως ένα σημείο…) δεν έχουν καμία όρεξη να δυσαρεστήσουν τους πελάτες τους και προτιμούν τα καταστήματά τους να έχουν την εικόνα θαλάμων αερίων. Αν ήταν να βάλω ένα κουίζ σχετικά με το ποια ήταν η πιο πετυχημένη απεργία που έχει γίνει τα τελευταία δέκα χρόνια, η απάντηση είναι η 24ωρη, που έκαναν το 2013 οι καφετέριες για το θέμα του τσιγάρου. Οι πόλεις ερήμωσαν, οι θαμώνες τους τριγυρνούσαν στους δρόμους σα χαμένοι και την επόμενη μέρα όλα τα μέτρα που εφαρμογής του νόμου, που είχαν εξαγγελθεί, μπήκαν στην κατάψυξη.

Είναι όμως και θέμα πολιτισμού από την ανάποδη. Δεν είναι δυνατόν ρε φίλε να είμαι στην καφετέρια, στο μπαρ, στο ρεμπετάδικο, στο μπουζουξίδικο και να μου ζητάς εμένα όταν μούρθει να καπνίσω να σηκωθώ από εκεί που κάθομαι και να βγω έξω ή κάπου ξέχωρα και να ξαναγυρίσω. Δεν είναι δυνατό να μου διακόπτεις τον ειρμό της ανάλυσης/συζήτησης, που έχω για τη ρημάδα τη ζωή, την κρίση, την πολιτική, τη μπάλα  ή ακόμη χειρότερα το φλερτ; Δε γίνεται αυτό το πράγμα. Το τσιγάρο είναι η μια πλευρά του πολύτιμου ισοσκελούς βιωματικού τριγώνου και οι άλλες δύο είναι το ποτό/καφές και η συζήτηση/ρεμβασμός. Ας το πάρουμε χαμπάρι, αυτά δεν ξεχωρίζουν με τίποτε και μάλιστα έχω την εντύπωση πως για πολλούς η τελετουργία αυτή αγγίζει τη σφαίρα της … μεταφυσικής.

Δε μπορώ παρά να επαινέσω τη θαρραλέα πρωτοβουλία του Δήμου Τρικκαίων για την άμεση εφαρμογή του νόμου για το κάπνισμα σε συνεργασία με τις επιχειρήσεις της πόλης. Σε πρόσφατη επίσκεψή μου εκεί είδα πως λειτουργεί το πράγμα μια χαρά, με εντελώς διακριτούς χώρους για τους καπνιστές, όπου αυτό είναι δυνατό. Η Αυτοδιοίκηση έχει σπουδαίο ρόλο να παίξει στο θέμα αυτό, εάν το επιθυμεί βεβαίως.

Ζούμε σε μια πανέμορφη αλλά πολύ κουραστική χώρα (όπως έλεγε ο Ηλίας Πετρόπουλος). Πολλά πράγματα πρέπει να αλλάξουν εδώ από πλευράς νοοτροπίας για να πάμε κάποτε προς το καλύτερο. Σε ό,τι με αφορά έχω βάλει δύο «σημάδια» για να το διαπιστώσω. Το ένα αφορά τους πολιτικούς και το άλλο τους απλούς πολίτες. Έτσι λοιπόν θα αισθανθώ ότι κάτι έχει αλλάξει εάν ξυπνήσω ένα πρωί και ακούσω ότι α) καταργήθηκε ο νόμος περί ευθύνης υπουργών και β) εφαρμόζεται ο νόμος για το κάπνισμα στους κλειστούς δημόσιους χώρους. Αν αυτά τα δύο δε συμβούν δεν περιμένω τίποτε, ούτε άνωθεν, ούτε από τη … βάση.