Κάθε χρόνο τέτοια ημέρα, ιστοριοδίφης ων, ο νους μου πηγαίνει στην Απόβαση στη Νορμανδία. Υπάρχουν αμέτρητες ιστορίες γύρω από την περίφημη «D-Day». Μια από τις αγαπημένες μου είναι αυτή, που αναφέρει ο Άντονι Μπίβορ στο ομώνυμο βιβλίο του: εκείνη την ημέρα, στις 6 Ιουνίου 1944, μια νεαρή Γαλλίδα είχε βγει πρωινή βόλτα στην εξοχή με το ποδήλατό της, όταν ξαφνικά άρχισε να βρέχει γύρω της βόμβες και σφαίρες. Από αυτή την κόλαση την έσωσε ένας Αμερικανός αλεξιπτωτιστής, που βρέθηκε εκεί κοντά. Από εκεί και μετά η εξέλιξη ήταν ότι η νεαρή Γαλλίδα και ο Αμερικανός στρατιώτης παντρεύτηκαν και έζησαν ευτυχισμένοι την υπόλοιπη ζωή τους. Δεν ήταν όμως για όλους καλό το τέλος της περιπέτειας. Εκατοντάδες χιλιάδες στρατιώτες και πολίτες έχασαν τη ζωή τους σε αυτή την κολοσσιαία πολεμική επιχείρηση. Ένα πολύ ρεαλιστικό μέτρο του τι συνέβη δίνει ο Στήβεν Σπίλμπεργκ στη γνωστή ταινία του «Η Διάσωση του Στρατιώτη Ράιαν», όπου περιλαμβάνονται σκηνές για … γερά στομάχια. Πέρα από αυτά, συχνά σκέφτομαι δύο περιπτώσεις, όπου ελήφθησαν αποφάσεις στην ιστορική αυτή συγκυρία, που απαιτούσαν πολύ γερά κότσια. Πως είναι άραγε να ξέρεις ότι από εσένα και μόνο, από τις αποφάσεις σου και την ορθή κρίση σου κρίνονται οι ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων; Πόσο βαρύ μπορεί να είναι αυτό το φορτίο στους ώμους ενός ανθρώπου; Οι περισσότεροι από εμάς -σχεδόν όλοι- δεν πρόκειται ποτέ να βρεθούμε σε μια τέτοια οριακή κατάσταση και ευτυχώς φυσικά. Εκείνες τις ημέρες όμως πριν από 75 χρόνια κάποιοι άνθρωποι πήραν τέτοιες αποφάσεις, που έκριναν την πορεία της ιστορίας.
Στο επιτελείο των Συμμάχων, που ήταν εγκατεστημένο στη νότια Αγγλία κομβικής σημασίας ήταν η μετεωρολογική υπηρεσία. Στελεχωμένη με επιστήμονες από διάφορες χώρες αποτελούσε συχνά ένα πεδίο διαφωνιών μεταξύ τους με θέμα τις εξελίξεις του καιρού και κυρίως πότε θα ήταν οι καιρικές συνθήκες κατάλληλες για να ξεκινήσει η απόβαση. Στην πραγματικότητα υπήρχαν δύο ομάδες. Η πρώτη αποτελούνταν κυρίως από Αμερικανούς, προερχόμενους από τα φημισμένα πανεπιστήμια των ΗΠΑ με κορυφαία επιστημονική κατάρτιση αλλά ελάχιστη πρακτική εμπειρία. Η δεύτερη περιλάμβανε κυρίως Βρετανούς και Νορβηγούς, οι οποίοι μπορεί να μην είχαν πτυχία από το Χάρβαρντ και το Γέηλ, είχαν φάει όμως με το κουτάλι τις σφοδρές κακοκαιρίες της Βόρειας Θάλασσας και της Μάγχης.
Οι πρώτοι ήταν πεπεισμένοι ότι η κατάλληλη ημέρα ήταν η 5η Ιουνίου 1944. Οι άλλοι είχαν τις αμφιβολίες τους καθώς ο καιρός ήταν εξαιρετικά ευμετάβλητος, όπως συνήθως σε αυτά τα γεωγραφικά πλάτη στις αρχές Ιουνίου. Ο αρχιστράτηγος Αϊζενχάουερ αν και Αμερικανός ο ίδιος, αποφάσισε να εμπιστευτεί την κρίση της δεύτερης ομάδας, που απέρριπτε την 5η Ιουνίου. Επικεφαλής των μετεωρολόγων αυτών ο Βρετανός Τζέημς Σταγκ και ο Νορβηγός Σβέρε Πέτερσεν, τους οποίους και κάλεσε στο τελικό πολεμικό συμβούλιο. Δεν θα ήθελα να είμαι στη θέση αυτών των ανθρώπων. Παραταύτα το «πήραν πάνω τους » και είπαν ότι έβλεπαν τις επόμενες ώρες ένα άνοιγμα λίγων ωρών στον καιρό και μέσα σε αυτές θα μπορούσε να ξεκινήσει η επιχείρηση.
Η ιστορία τους δικαίωσε. Εάν η απόβαση είχε γίνει με τον καιρό της 5ης Ιουνίου θα είχε αποτύχει, όπως το ίδιο θα είχε συμβεί και με την εναλλακτική ημερομηνία που πρότειναν οι ψηλομύτηδες των αμερικανικών πανεπιστημίων, την 19η Ιουνίου, όταν επικράτησε στη Μάγχη η χειρότερη τρικυμία της δεκαετίας εκείνης…
Όσο για τον Ντουάιτ Αϊζενχάουερ ως επικεφαλής αρχιστράτηγος είχε το δικό του ασήκωτο βάρος ευθύνης. Ο ίδιος είχε τη τελευταία λέξη για να ξεκινήσει μια επιχείρηση που ενέπλεκε 1,5 εκατομμύριο στρατιώτες στέλνοντας πολλούς εξ αυτών στο θάνατο. Γύρω του στο επιτελείο, μορφές όπως ο στρατάρχης Μοντγκόμερι, μεγαλομανής και φιγουρατζής, ο αιώνιος Ντε Γκωλ, που νόμιζε ότι διοικούσε τους πάντες χωρίς να έχει στην ουσία δικό του στράτευμα, ο Τζωρτζ Πάττον, ριψοκίνδυνος και ορμητικός μέχρι παράνοιας και ούτω καθεξής… Όλοι αυτοί όμως στην κρίσιμη στιγμή λίγο πριν τα αποβατικά ξεκινήσουν για τις κολασμένες ακτές της Νορμανδίας κρύφτηκαν και ζήτησαν σαν συνεσταλμένα γατάκια από τον Αϊζενχάουερ να υπογράψει ένα έγγραφο, στο οποίο να αναλαμβάνει προσωπικά σε περίπτωση αποτυχίας την πλήρη και αποκλειστική ευθύνη για αυτή. Ο Άικ αναλαμβάνοντας την ευθύνη, πάνω σε ένα πρόχειρο κομμάτι χαρτί έγραψε αυτό το κείμενο, που θα έμενε στην ιστορία ως το έγγραφο «Σε περίπτωση αποτυχίας…» («In case of failure»).
Γράφοντάς το πρέπει να ήταν πολύ ταραγμένος, συναισθανόμενος το βάρος της στιγμής και της δικής του ευθύνης και αυτό φαίνεται ότι έγραψε μέσα στην ταραχή του ως ημερομηνία 5 Ιουλίου αντί 5 Ιουνίου… Αμέσως μετά βγήκε έξω και με απλανές βλέμμα ζήτησε από τον οδηγό του ένα τσιγάρο. Λεπτομέρεια: ο Αϊζενχάουερ δεν ήταν καπνιστής… και με το τσιγάρο αναμμένο κατευθύνθηκε σε μια παρέα Αμερικανών στρατιωτών και έπιασε κουβέντα μαζί τους για να χαλαρώσει, ανακαλύπτοντας μάλιστα ότι κατάγονταν, όπως και ο ίδιος, από το Τέξας.
Δύο οριακές αποφάσεις έκριναν την ιστορία. Η λήψη σωστών αποφάσεων είναι για τον καθένα μας ζητούμενο και αρκετές φορές είναι οριακές και σημαντικές στο μέτρο που μας αναλογεί. Πόσοι έχουμε το σθένος να τις πάρουμε και να τις υποστηρίξουμε; Ακόμη περισσότερο, πόσο έτοιμοι είμαστε να πάρουμε στους ώμους μας μεγάλες ευθύνες και να τις αποδεχθούμε; Η απάντηση εκκρεμεί και θα εκκρεμεί όσο υπάρχουν άνθρωποι.
christospanos 