Το κορίτσι με τον κόκκινο μπερέ

Ήταν τέτοιες μέρες πριν από σαράντα ολόκληρα χρόνια, που μπήκε στη μουσική μου ζωή η Ρίκι Λι Τζόουνς. Και όχι μόνο στη δική μου, καθώς με το πρώτο της κιόλας άλμπουμ έδειξε ότι δεν αστειεύεται. Υπήρξαν, όπως πάντα, διάφοροι γκρινιάρηδες, που άρχισαν να λένε για μια «απομίμηση της Τζόνι Μίτσελ … που νιαουρίζει» και άλλα τέτοια γραφικά. Δεν ήξεραν όμως με τι είχαν να κάνουν. Το κορίτσι με τον κόκκινο μπερέ και το τσιγάρο στο εξώφυλλο ήταν τόσο «cool» όσο έδειχνε κι ακόμη περισσότερο.

Γεννημένη στο Σικάγο, κόρη δύο μεροκαματιάρηδων σερβιτόρων, ήταν παραταύτα από μικρή βουτηγμένη στη μουσική. Οι δύο γονείς της συμπλήρωναν τα προς το ζην τραγουδώντας σε μπαρ, υπηρετώντας αυτό το ιδιαίτερο αμερικάνικο μουσικοθεατρικό είδος, που αποκαλείται «βοντβίλ» (vaudeville) και έχει μεγάλη σχέση με τη τζαζ. Η νεαρή Ρίκι αποφάσισε να αφήσει το άχαρο και σκοτεινό μεσοδυτικό τοπίο και τράβηξε -όπως και πολλοί της ηλικίας της τότε- δυτικά, στην ηλιόλουστη Καλιφόρνια. Εκεί που η μουσική και ο χίπικος τρόπος ζωής ήταν στο αποκορύφωμά τους, δεν άργησε να μπει στους ανάλογους κύκλους του Λος Άντζελες, τριγυρνώντας στις μυθικές πλέον γειτονιές του Βάλεϊ, του Αλβαράντο και του Λόρελ Κάνιον, τραγουδώντας σε μικρά κλαμπ. Η παρουσία της έκανε μεγάλη αίσθηση και σύντομα αυτό το μίγμα φολκ και τζαζ, που παρουσίαζε, της έδωσε την ευκαιρία να υπογράψει με μια μεγάλη δισκογραφική εταιρία, τη Warner Records, για τον πρώτο της δίσκο.

Παράλληλα στο Λος Άντζελες την ίδια εποχή συνάντησε τον έρωτα της ζωής της. Αυτός δεν ήταν άλλος από τον Τομ Γουέιτς, που εκείνη την εποχή είχε ήδη ξεκινήσει την καριέρα του κυκλοφορώντας τους πρώτους του δίσκους. Το να είσαι σύντροφος του Τομ Γουέιτς, όπως μπορούμε εύλογα να εικάσουμε, δεν ήταν εύκολη υπόθεση, καθώς αυτός ο χαρισματικός άνθρωπος ήταν παράλληλα η επιτομή του περιθωριακού: αλκοόλ σε ασύλληπτες ποσότητες, τσιγάρο σε ακόμα περισσότερες και άλλα συναφή… Από την άλλη ένας μοναδικός καλλιτέχνης, με μυαλό και έμπνευση απεριόριστα. Οι δυο τους ζούσαν στο περίφημο μοτέλ «Τροπικάνα», που ήταν έδρα και πολλών ακόμη σπουδαίων μουσικών.

Στο ίδιο μοτέλ έμενε και ένας φίλος τους, ονόματι Τσακ Η. Βάις (Chuck E.Weiss), ο οποίος  το έπαιζε σκληρός με τις γυναίκες, ισχυριζόμενος ότι ποτέ δεν θα ερωτευόταν. Κάποια μέρα ο Chuck E. εξαφανίστηκε χωρίς να δώσει σημεία ζωής. Μετά από καιρό το τηλέφωνο στο δωμάτιο του μοτέλ χτύπησε και το σήκωσε ο Τομ Γουέιτς. Από την άλλη γραμμή άκουσε τον Chuck E. να του λέει ότι βρίσκεται στο Ντένβερ του Κολοράντο και θα μείνει εκεί γιατί είναι πολύ ερωτευμένος με μια κοπέλα που γνώρισε.  Αποσβολωμένος με το ακουστικό στο χέρι ξεστόμισε τη φράση: «Chuck E.’s in love !!!». Την οποία αμέσως άρπαξε η Ρίκι Λι Τζόουνς για να γράψει αυτό το τραγουδάκι, που ανοίγει τον εμβληματικό πρώτο δίσκο της, που είχε τίτλο το όνομά της και πούλησε 2 εκ. αντίτυπα, αριθμός εξαιρετικός για πρωτοεμφανιζόμενο στη δισκογραφία καλλιτέχνη.

Ο δίσκος αυτός είναι εξαιρετικά αναγνωρίσιμος από το εξώφυλλό του, με τη φωτογραφία του Νόρμαν Σεφ. Αλλά και το περιεχόμενο δεν πάει πίσω. Μια ατμόσφαιρα μελαγχολίας, περιπλάνησης, ανάμνησης («Coolsville», «Last Chance Texaco», «Night Train», «Company») αλλά και γιορτινής διάθεσης σε τζαζ καταγώγια, που αναδύεται από τραγούδια όπως το «Easy Money», το «Danny’s All-Star Joint» και το «Weasel And The White Boys Cool». Ονειρεμένο το μουσικό καστ, που τη συνοδεύει. Δεν ξέρω πόσοι νέοι καλλιτέχνες είχαν την τύχη στο ντεμπούτο τους να τους συνοδεύουν διάσημοι μουσικοί, όπως ο Μάικλ ΜακΝτόναλντ, ο Στηβ Γκάντ, ο Τζεφ Πορκάρο, ο Τομ Σκοτ και φυσικά δύο ογκόλιθοι, όπως ο Ράντι Νιούμαν και ο Ντόκτορ Τζον (μια φιλία, που κράτησε μέχρι το θάνατό του Ντόκτορ Τζον πριν από λίγους μήνες). Μια ξεχωριστή θέση στην καρδιά μου φυλάω ειδικά για το «Young Blood», το τραγούδι, που μου είχε κολλήσει και άκουγα συνέχεια τις πρώτες μου φοιτητικές ημέρες στην Αθήνα (ως … «νέο αίμα», που ήμουν τότε, πολύ ταιριαστός ο τίτλος).

Η σχέση της Ρίκι Λι Τζόουνς με τον Τομ Γουέιτς τελείωσε σχεδόν ταυτόχρονα με την κυκλοφορία του πρώτου της δίσκου. Όπως ακόμη και μέχρι σήμερα δείχνει σε συνεντεύξεις της, δεν έχει ξεπεράσει εντελώς το χωρισμό τους … Αλλά επειδή η ζωή συνεχίζεται, για την ίδια η συνέχεια υπήρξε εντυπωσιακή. Τα επόμενα 40 χρόνια και στα 17 άλμπουμ, που ακολούθησαν, η Ρίκι Λι Τζόουνς απογειώθηκε και έκτοτε περιπλανιέται (μαζί και όσοι την αγαπάμε) σε μουσικά τοπία αξεπέραστης ομορφιάς. Στην γραμμή γυναικών τραγουδοποιών όπως η Τζόνι Μίτσελ και η Λόρα Νάιρο,  η Ρίκι Λι Τζόουνς πήγε τη μουσική αυτή πολλά βήματα πιο πέρα. Ακολούθησαν δίσκοι με ασύλληπτη συνθετική αρτιότητα και άποψη όπως το (πολυαγαπημένο) «Pirates» αλλά και τα «»Magazine», «Flying Cowboys», «Pop Pop». Ποτέ δε φοβήθηκε να πειραματιστεί και να αγγίξει νέα πράγματα. Στους δίσκους της βρίσκει κανείς τραγούδια ρέγκε, κάντρι, μπίμποπ, σουίνγκ, θαυμάσιες διασκευές ροκ τραγουδιών και φυσικά υπέροχες μπαλάντες. Δεν ήταν εύκολα για την ίδια όλα αυτά τα χρόνια. Για ένα διάστημα έζησε στη Γαλλία, όπου παντρεύτηκε , απέκτησε μια κόρη και χώρισε. Πάλεψε για σχεδόν μια δεκαετία με διαφόρων ειδών σκοτάδια και δαίμονες και νίκησε κατά κράτος. Σήμερα, το κορίτσι με τον κόκκινο μπερέ είναι πιο ζωντανό και δημιουργικό από ποτέ. Του οφείλω πάρα πολλά με όρους αναμνήσεων ζωής και μουσικής εμπειρίας, όπως αυτό εδώ το αξεπέραστο αριστούργημα:

 

«Close To You»: ‘Ενα τραγούδι για την αιωνιότητα

Άκουσα για πρώτη φορά τη φωνή της Κάρεν Κάρπεντερ στο ραδιόφωνο ένα χειμωνιάτικο βράδυ πριν από πάρα πολλά χρόνια. Με τη βροχή έξω να πέφτει ρυθμικά και τα φώτα κλειστά η εμπειρία είχε όλα τα χαρακτηριστικά μιας αισθητικής «Αποκάλυψης». Μια φωνή αψεγάδιαστη, όσο έπρεπε κρυστάλλινη, όσο έπρεπε εύθραυστη, όσο έπρεπε εκφραστική. Η μουσική από εκείνες, που μένουν για πάντα μαζί σου, υποβλητική και ταπεινή ταυτόχρονα. Οι στίχοι με μια αφοπλιστική αθωότητα αλλά και μια ερωτική ένταση να υφέρπει. Από τα ερτζιανά κατευθείαν στην ψυχή ΑΥΤΟ το τραγούδι. Όταν είσαι έφηβος και ερωτευμένος και ακούς κάτι τέτοιο, είναι πολύ εύκολο να μείνεις αποσβολωμένος.  Όπως διαπίστωσα αργότερα και μέχρι σήμερα η μαγεία του «Close To You» έχει καταλάβει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, κάνοντάς το ένα από τα 100 σημαντικότερα τραγούδια στην ιστορία της μουσικής.

Οι στίχοι του τραγουδιού μιλούν για ένα αγόρι, μπορεί όμως (και έχει γίνει) αλλάζοντας τη φράση «all the girls in town» με το «all the boys in town» να χρησιμοποιηθεί και για ένα κορίτσι. Και ιδού πως με λίγα λόγια ο Χαλ Ντέιβιντ έγραψε αυτούς τους στίχους για την αιωνιότητα.

Why do birds suddenly appear
Every time you are near?
Just like me,
They long to be
Close to you.Why do stars fall down from the sky
Every time you walk by?
Just like me,
They long to be
Close to you.On the day that you were born the angels got together
And decided to create a dream come true.
So, they sprinkled moon dust in your hair of gold
And star light in your eyes of blue.

That is why all the girls in town
Follow you all around.
Just like me,
They long to be
Close to you.

On the day that you were born the angels got together
And decided to create a dream come true.
So, they sprinkled moon dust in your hair of gold
And star light in your eyes of blue.

That is why all the girls in town
Follow you all around.
Just like me,
They long to be
Close to you.

Just like me,
They long to be
Close to you.

Why? Close to you
Why? Close to you
Ha, close to you
Why? Close to you

 

Μπερτ Μπάκαρακ (1928 – ) και  Χαλ Ντέιβιντ (1921-2012)

Είναι δημιούργημα του αξεπέραστου ντουέτου Μπερτ Μπάκαρακ (συνθέτης) και Χαλ Ντέιβιντ (στιχουργός). Αυτοί οι δύο έχουν σκαρώσει καμιά εκατοστή σούπερ επιτυχίες, που έχουν μείνει στην ιστορία της ποπ μουσικής. Θα ξημερώσουμε αν αρχίσουμε την απαρίθμησή τους, γι’αυτό ενδεικτικά αναφέρω τα «I Say A Little Prayer», «Raindrops Keep Falling On My Head», «The Look Of Love», «What’s New Pussycat ?», «What The World Needs Is Love», «Walk On By»  κ.λ.π., κ.λ.π.  Μούσα των Μπάκαρακ-Ντέιβιντ υπήρξε η Ντιον Γουόργουικ, που συνέδεσε τη μεγάλη της καριέρα σχεδόν απόλυτα με τα τραγούδια τους.

Μπερτ Μπάκαρακ

Το «Close To You» ηχογραφήθηκε πρώτη φορά το 1963 με ερμηνευτή τον ηθοποιό Ρίτσαρντ Τσάμπερλεν (!) αλλά πέρασε απαρατήρητο. Φυσικά μετά το τραγούδησε η Ντιόν Γουόργουικ (1964) και την ίδια χρονιά η άλλη Μούσα των Μπάκαρακ-Ντέιβιντ η Ντάστι Σπρίνγκφιλντ. Τζίφος και πάλι. Ο Μπέρτ Μπάκαρακ έφθασε στο σημείο να το τραγουδήσει και ο ίδιος αλλά ξανά χωρίς αποτέλεσμα. Λες και αυτό το αριστούργημα περίμενε την ιδανική του ερμηνεία. Που ήρθε τελικά τη χρονιά του 1970 από το συγκρότημα των Κάρπεντερς.

Ο Ρίτσαρντ και η αδελφή του Κάρεν Κάρπεντερ είχαν ξεκινήσει στη δεκαετία του ’60 τη μεγάλη τους πορεία στην ποπ μουσική. Ο Ρίτσαρντ εξαιρετικός συνθέτης, ενορχηστρωτής και πιανίστας. Η Κάρεν σπουδαία ντράμερ, αλλά το φόρτε της ήταν το μικρόφωνο. Προικισμένη με μια θεϊκή φωνή κυριολεκτικά μεταμόρφωνε οτιδήποτε τραγουδούσε σε χρυσάφι, με λάμψη αλλά και ερμηνευτικό βάθος. Κουμάντο στην ενορχήστρωση του «Close To You» έκανε ο Ρίτσαρντ, που ενέπλεξε στην ηχογράφηση την περίφημη ομάδα μουσικών «Wrecking Crew». Είχε ακόμη την έμπνευση να βάλει και ένα μικρό πέρασμα με τρομπέτα, το οποίο ανέλαβε ο σπουδαίος τρομπετίστας Τσακ Φίντλεϊ. Όλοι βέβαια νόμιζαν ότι η τρομπέτα ήταν εκείνη του Χερμπ Άλπερτ (πολύ λογικό, καθώς ήταν ο εμβληματικός συνεργάτης  των Μπάκαρακ-Ντέιβιντ), αλλά και ο Χερμπ Άλπερτ συμμετείχε αφού ήταν (και είναι ακόμη) ο ένας από τους δύο ιδιοκτήτες της δισκογραφικής εταιρείας που κυκλοφόρησε την ηχογράφηση (A & M Records).

H επιτυχία των Κάρπεντερς με το τραγούδι αυτό ήταν μυθική. Αποτελεί φυσικά το απόγειο της τεράστιας καριέρας τους. Είναι κρίμα που η Κάρεν έφυγε από τη ζωή μόλις στα 31 της χτυπημένη από τη νόσο της νευρικής ανορεξίας. Η μουσική έχασε μια απίστευτη φωνή. Ωστόσο, στο σύντομο περάσμά της μας άφησε εντυπωσιακά πολλά αριστουργήματα για να έχουμε και να πορευόμαστε με αυτά. Αμέτρητοι μεταγενέστεροι καλλιτέχνες την αναφέρουν ως επιρροή ανάμεσά τους μουσικοί, που δεν θα περίμενε κανείς, όπως ο Νικ Κέιβ. Οι διασκευές του «Close To You» πλησιάζουν τις εκατό και έχει μεταφραστεί σε είκοσι γλώσσες. Και όποτε βρέχει σιγανά μέσα τη χειμωνιάτικη νύχτα ξεκινά μέσα στο μυαλό μου το «Why do birds suddenly appear….»

 

Αργά για τον ουρανό …

---

Ήταν παραμονές Χριστουγέννων πριν από 38 χρόνια στην Αθήνα, φοιτητικές εποχές … Εκείνες τις ημέρες είχα διαβάσει μια κριτική του Πητ Κωνσταντέα στο «Ποπ και Ροκ» για ένα δίσκο και ήταν αυτή τόσο υμνητική που εντυπωσιάστηκα. Τον καλλιτέχνη δεν τον είχα ξανακούσει, αλλά θέλησα να βρω το δίσκο για να τον αγοράσω. Εκείνο το πρωί μετά τη Σχολή κατηφόρισα προς την Πατησίων, όπου το θρυλικό πολυκατάστημα «ΜΙΝΙΟΝ» ήταν στολισμένο εορταστικά και γεμάτο κόσμο, που έκανε τα ψώνια του. Για όσους είχαμε την τύχη να γνωρίσουμε το «ΜΙΝΙΟΝ» εκείνης της εποχής κάθε βόλτα εκεί ήταν μια υπέροχη εμπειρία, είτε για αγορές είτε απλώς για χάζι. Συνεπαρμένος από την κριτική του Κωνσταντέα κατευθύνθηκα αμέσως στον τέταρτο όροφο, στο μικρό αλλά πολύ ενημερωμένο τμήμα με δίσκους και κασέτες.  Ως καινούργια κυκλοφορία (στην Ελλάδα γιατί στις ΗΠΑ κυκλοφόρησε το 1974) δε δυσκολεύτηκα να εντοπίσω το … αντικείμενο του πόθου μου και το αγόρασα πάραυτα σε κασέτα. Βγαίνοντας από το «ΜΙΝΙΟΝ» εκείνο το μεσημέρι με το «Late For The Sky» του Τζάκσον Μπράουν δε θα περίμενα ποτέ ότι αυτή θα ήταν η τελευταία μου επίσκεψη εκεί. Το βράδυ της ίδιας ημέρας το «ΜΙΝΙΟΝ» καταστράφηκε ολοσχερώς από πυρκαγιά, που προκλήθηκε από εμπρησμό τρομοκρατικής οργάνωσης. Μου έμεινε ως ενθύμιο από εκείνο το αγαπημένο μέρος η κασέτα αυτή, που συμβαίνει να περιέχει ένα από τα έργα, που με συγκίνησαν περισσότερο στη ζωή μου ως μουσικού ακροατή.

Ο Τζάκσον Μπράουν δεν είναι ιδιαίτερα γνωστός όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και στην Αμερική, τουλάχιστον σε μαζικά ακροατήρια. Πολλοί λένε ότι αν είχε καλύτερη διαφήμιση από τη δισκογραφική του εταιρεία θα είχε επισκιάσει ακόμη και αυτόν το Μπρους Σπρίγκστιν. Ο ίδιος ο Σπρίγκστιν δηλώνει θαυμαστής του και κάποτε είπε το αμίμητο: «Από το Τζάκσον Μπράουν έμαθα τρία πράγματα: τη σημασία να έχεις καλούς στίχους στα τραγούδια σου, να διατηρείς ωραίο μαλλί και στις συναυλίες να γοητεύεις τις γυναίκες». Έχει απόλυτο δίκιο, καθώς ο Τζάκσον Μπράουν διέθετε και τα τρία αυτά στοιχεία…

Το «Late For The Sky» είναι ο τρίτος δίσκος του και περιέχει οκτώ τραγούδια. Οι μελωδίες τους καταπληκτικές και οι στίχοι ένας ποταμός εμπνευσμένων φράσεων, που δεν ξέρεις τι να πρωτοδιαλέξεις για να αποστηθίσεις. Όπως και σε άλλους σπουδαίους δίσκους του Τζάκσον Μπράουν συμμετέχει με πολύ σημαντικό ρόλο το «alter ego» του, ο μεγαλοφυής μουσικός, που ακούει στο όνομα Ντέιβιντ Λίντλεϊ. Ένας τύπος απερίγραπτα τρελαμένος με τη μουσική και τόσο ιδιοφυής, που παίζει με χαρακτηριστική άνεση πάνω από 50 μουσικά όργανα διαφόρων ειδών από όλο τον κόσμο. Εδώ περιορίζεται κυρίως στο βιολί, βάζοντας πολλές καλαίσθητες και καλοβαλμένες πινελιές στις συνθέσεις του δίσκου.

Τζάκσον Μπράουν (αριστερά) και Ντέιβιντ Λίντλεϊ

Θέματα των τραγουδιών η απώλεια, ο χρόνος που φεύγει, η ανάμνηση, η αλλαγή στη ζωή, τα ανεκπλήρωτα όνειρα, φυσικά ο έρωτας και πολλά άλλα. Σε ένα από τα τραγούδια («Before The Deluge»- Πριν Από την Καταστροφή) ένα πολύ πρώιμο και εμπνευσμένο δείγμα επισήμανσης των φοβερών συνεπειών της καταστροφής του περιβάλλοντος.

 Αν ήταν να διαλέξω ένα στίχο που αγαπώ ιδιαίτερα από αυτό το συνολικά υπέροχο έργο, θα ήταν από το «For A Dancer», ένα τραγούδι που έγραψε για ένα φίλο του, που έχασε τη ζωή του σε πυρκαγιά.

Into a dancer you have grown
From a seed somebody else has thrown
Go on ahead and throw some seeds of your own
And somewhere between the time you arrive and the time you go
May lie a reason you were alive but you’ll never know

Οι δύο τελευταίες γραμμές ισχύουν για τον καθένα μας. Ανάμεσα στη στιγμή που ερχόμαστε στη ζωή και στη στιγμή που φεύγουμε από αυτή κάπου βρίσκεται ένας τουλάχιστον λόγος που να δικαιολογεί την ύπαρξή μας. Μπορεί όμως να μην τον μάθουμε ποτέ…

Στη μυθολογία της ροκ μουσικής ξεχωριστή θέση κατέχει το εξώφυλλο του «Late For The Sky». H φωτογραφία του Μπομπ Σέλντεμαν τραβήχτηκε λίγο πιο κάτω από το σπίτι του Τζάκσον Μπράουν στην Πασαντίνα της Καλιφόρνια. Η εμβληματική Σεβρολέτ στέκει παρκαρισμένη έξω από ένα σπίτι, που ενσαρκώνει το αμερικάνικο όνειρο της ζωής στα περιποιημένα προάστια. Όμως την παράσταση κλέβει ο ουρανός: σούρουπο με το τελευταίο φως και λίγα σύννεφα. Ένας ουρανός που μοιάζει να περιμένει μάταια κάτι ενώ κάτω η ζωή ακίνητη μοιάζει να τον αγνοεί. Ο Τζάκσον Μπράουν έχει πει πως η έμπνευση για το εξώφυλλο αυτό ήταν ο πίνακας του Ρενέ Μαγκρίτ «Η Αυτοκρατορία του Φωτός» και η ομοιότητα είναι πράγματι μεγάλη.

Το «Late For The Sky» όμως πέρασε και στην κινηματογραφική αθανασία σε μια αλησμόνητη σκηνή από το αριστούργημα «Ο Ταξιτζής» του Μάρτιν Σκορτσέζε. Ο Τράβις (Ρόμπερτ Ντε Νίρο) έχει αρχίσει πλέον να παρανοεί και έχοντας στο δεξί του χέρι ένα περίστροφο άλλοτε στοχεύει την οθόνη της τηλεόρασης και άλλοτε τον κρόταφό του. Τίποτε πιο κατάλληλο για να ντύσει αυτή τη σκηνή από ένα τραγούδι που λέει πως ο ουρανός είναι πια μακριά για τον πρωταγωνιστή και σε πολλές περιπτώσεις για τον καθένα από εμάς…

Black Friday, η αυθεντική…

Τα ιστορικά γεγονότα συνοπτικά: Την Παρασκευή 24 Σεπτεμβρίου 1869, δύο κατεργάρηδες κερδοσκόποι χρηματιστές της Νέας Υόρκης, οι Τζέι Γκουλντ και Τζέημς Φισκ, επιχείρησαν τεχνητά να μονοπωλήσουν την αγορά χρυσού, αγοράζοντας όσο περισσότερο από το πολύτιμο μέταλλο μπορούσαν αυξάνοντας έτσι την τιμή του. Όταν η κυβέρνηση του Προέδρου Ουλίσες Γκραντ κατάλαβε τι πάει να γίνει έριξε στην αγορά χρυσό από τα κρατικά αποθέματα αξίας 4 εκ. δολαρίων ρίχνοντας κατακόρυφα την τιμή και αφήνοντας τους επίδοξους αεριτζήδες σε απόγνωση από τη φοβερή χασούρα. Αρκετοί από τους χαμένους της ημέρας εκείνης αυτοκτόνησαν πηδώντας από τα παράθυρα….

O πίνακας τιμών χρυσού της 24.9.1869 του Χρηματιστηρίου της Ν.Υόρκης, στον οποίο αποτυπώνεται η κατάρρευση της τιμής του.

Σχετικά τώρα με τη μεταφορά της Black Friday στη… λιανική πώληση, αυτό συνέβη στη δεκαετία του 1960 όταν τα καταστήματα πριν την έλευση της περιόδου των Χριστουγέννων καθιέρωσαν μια ημέρα για να «ξεστοκάρουν» εμπόρευμα που τους έχει μείνει απούλητο. Στην Αμερική όταν λένε ότι το κατάστημα είναι «στο μαύρο» (in the black) σημαίνει ότι έχει κέρδη, καθώς τα κέρδη στα λογιστικά βιβλία αναγράφονταν με μαύρη μελάνη, σε αντίθεση με τις ζημιές, που σημειώνονταν με κόκκινο (in the red). Έτσι λοιπόν Μαύρη Παρασκευή σημαίνει «Κερδοφόρα Παρασκευή» για τα μαγαζιά, πιθανότατα όμως είναι όντως «μαύρη» για την τσέπη των καταναλωτών που αγοράζουν ένα σωρό αχρείαστες χαζομάρες, παρασυρόμενοι από τη μόδα, που ενέσκηψε τα τελευταία χρόνια και στην Ελλάδα.

Οι δύο συνωμότες της…. αυθεντικής Black Friday

Το σπουδαίο συγκρότημα των Steely Dan έγραψε για την αυθεντική Black Friday του 1869, στο δίσκο τους «Katy Lied» (1975). O Ντόναλντ Φάγκεν και ο πρόσφατα μακαρίτης Ουόλτερ Μπέκερ σε μεγάλα κέφια, έχοντας μαζί τρεις μυθικούς κιθαρίστες: Ρικ Ντέρινγκερ, Χιου Μακ Κράκεν και βεβαίως βεβαίως ο μέγας Λάρι Κάρλτον. Οι στίχοι όπως πάντα παρόλο που είναι κρυπτικοί και αινιγματικοί, σπάνε κόκαλα με την ειρωνεία τους. Εδώ φυσικά με την αδηφαγία και απληστία των χρηματιστών και του κεφαλαίου….

Αναζητώντας δικαιοσύνη για τον Βίκτορ Χάρα.

Βίκτορ Χάρα

Είναι 11 Σεπτεμβρίου 1973. Στη Χιλή εκδηλώνεται το πραξικόπημα του στρατηγού Αουγκούστο Πινοσέτ για την ανατροπή του σοσιαλιστή προέδρου της χώρας Σαλβαντόρ Αλιέντε. Τα στρατιωτικά τμήματα των πραξικοπηματιών εισβάλλουν σε διάφορα κτίρια προκειμένου να συλλάβουν όσους θεωρούν εμπόδιο στις επιδιώξεις τους για την κατάληψη της εξουσίας με τη βία. Ένας από τους πιο σημαντικούς τέτοιους ανθρώπους είναι ο Βίκτορ Χάρα. Προσωπικότητα πολύπλευρη και χαρισματική ο Χάρα είναι για τους Χιλιανούς ένα πραγματικό σύμβολο. Μουσικός, τροβαδούρος, με τα τραγούδια του να μιλούν για την αγάπη, την ειρήνη και την κοινωνική αδικία. Από αυτόν εμπνεύστηκαν μια μεγάλη σειρά τραγουδοποιών που αναγέννησαν τη μουσική της Χιλής. Άνθρωπος του θεάτρου, σκηνοθέτης και ηθοποιός με σπουδαίες περγαμηνές στον τομέα αυτό. Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σαντιάγο και κοινωνικός ακτιβιστής για την υποστήριξη των κοινωνικών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ενεργός υποστηρικτής της αριστερής πολιτικής του Προέδρου Αλιέντε και έπειτα από όλα αυτά «κόκκινο πανί» για τους χουντικούς του Πινοσέτ. Το βράδυ της εκδήλωσης του πραξικοπήματος ο Χάρα κλείνεται στο κτίριο του Πανεπιστημίου μαζί άλλους καθηγητές και φοιτητές και ο ίδιος τραγουδά όλη τη νύχτα για να τους ανυψώσει το ηθικό. Την επόμενη ημέρα, οι στρατιώτες εισβάλλουν στο κτίριο και συλλαμβάνουν όσους βρίσκονται εκεί, ανάμεσά τους και τον Βίκτορ Χάρα. Η συνέχεια γράφεται στο Στάδιο της Χιλής, όπου συγκεντρώνονται από το στρατό χιλιάδες πολιτικών κρατουμένων.

Οι στρατιώτες ξεχωρίζουν τον Χάρα, που ήταν πολύ αναγνωρίσιμος και τον υποβάλλουν δημόσια σε φρικτά βασανιστήρια. Σε μια επίδειξη σαδισμού πολτοποιούν ένα-ένα τα δάκτυλα των χεριών του και έπειτα τον χλευάζουν ζητώντας του να παίξει κιθάρα. Στη συνέχεια ένας αξιωματικός τον πυροβολεί στο κεφάλι με τη μέθοδο της «ρώσικης ρουλέτας», ενώ ένας άλλος γαζώνει το σώμα του με σαράντα σφαίρες. Έπειτα, το πτώμα του κρεμιέται στην είσοδο του Σταδίου για να το βλέπουν οι άλλοι κρατούμενοι. Αργότερα το σώμα του στοιβάζεται μαζί με εκατοντάδες άλλα πτώματα δολοφονημένων κρατουμένων και στο τέλος πετιέται σε ένα απόμερο δρόμο μιας παραγκούπολης έξω από το Σαντιάγο. Εκεί αναγνωρίζεται από κάποιους κατοίκους, που ειδοποιούν τη σύζυγό του. Εκείνη τρέχει να παραλάβει τη σορό του και αφού τον κηδεύει κρυφά, σπεύδει να φύγει στην εξορία.

Ο Βίκτορ Χάρα με τη σύζυγό του Τζόαν και τις κόρες του Αμάντα και Μανουέλα.

Από τότε έχουν περάσει 45 χρόνια. Ο Βίκτορ Χάρα έχει γίνει παγκόσμιο σύμβολο, ιδιαίτερα στο χώρο των καλλιτεχνών. Κάθε χρόνο από το θάνατό του υμνείται σε τραγούδια, ποιήματα, λογοτεχνικά, θεατρικά, κινηματογραφικά και εικαστικά έργα. Από τον Λένον και τον Σπρίγκστιν, τους U2 τους Calexico, οι μουσικοί έχουν υμνήσει τη μνήμη του. Η δημοκρατία έχει αποκατασταθεί στη Χιλή έπειτα από πολλά χρόνια. Τι έγινε όμως για την απόδοση δικαιοσύνης για τη δολοφονία του; Η δικτατορία του Πινοσέτ κράτησε σχεδόν μέχρι το θάνατό του το 2006. Αυτό με τη σειρά του κατέστησε δυσχερέστατες τις όποιες ενέργειες για τη δίωξη των υπαιτίων για εγκλήματα στη διάρκεια της δικτατορίας του Πινοσέτ. Ήδη, οι όποιες κατηγορίες εναντίον του Πινοσέτ και των συνεργών του μπήκαν όπως-όπως στο αρχείο.

Ο δικτάτορας Αουγκούστο Πινοσέτ

Η οικογένεια του Βίκτορ Χάρα, δηλαδή η σύζυγός του Τζόαν και οι δύο κόρες του Μανουέλα και Αμάντα, βρήκαν συμπαράσταση από μια αμερικανική οργάνωση νομικών με έδρα το Σαν Φρανσίσκο που ονομάζεται «Κέντρο για τη Δικαιοσύνη και την Απόδοση Ευθυνών», η οποία ασχολείται με τη δίωξη υπευθύνων για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, γενοκτονίες, βασανιστήρια και εγκλήματα πολέμου.

Η Τζόαν Χάρα με τις κόρες της στο δικαστήριο του Μαϊάμι

Από το 2008 στη Χιλή απαγγέλθηκαν κατηγορίες αρχικά κατά δύο στρατιωτικών και στη συνέχεια κατά οκτώ ακόμη άλλων. Οι διαδικασίες δίωξης προχωρούν με ρυθμούς χελώνας. Μεταξύ των άλλων διατάχθηκε η εκταφή της σορού του Βίκτορ Χάρα για να υπάρξουν περισσότερα στοιχεία, πράγμα που έδωσε τουλάχιστον την ευκαιρία να γίνει μια μεγαλοπρεπής νέα κηδεία του το 2009. Αλλά από πρακτικό αποτέλεσμα μηδέν… Το 2012, τελικά απαγγέλθηκε κατηγορία για τη δολοφονία του Χάρα στον απόστρατο αξιωματικό Πέδρο Μπαριέντες Νούνιες, που ταυτοποιήθηκε από πλήθος αυτοπτών μαρτύρων ως ο επικεφαλής των βασανιστών αλλά και εκείνος, που πυροβόλησε τον Χάρα στο κεφάλι. Ο Νούνιες, που έχει διαφύγει από τη Χιλή και ζει μόνιμα στο Μαϊάμι παραπέμφθηκε σε δικαστήριο της Φλόριντα στις ΗΠΑ ως εναγόμενος σε αστική δίκη αποζημίωσης της οικογένειας Χάρα. Η δίκη άρχισε το 2015 και τελείωσε ένα χρόνο αργότερα. Ο Νούνιες υποστήριξε ότι δεν είχε καμία σχέση με το φόνο του Χάρα και ότι ούτε κάν τον ήξερε. Οι ισχυρισμοί του απορρίφθηκαν και το δικαστήριο επιδίκασε στην ενάγουσα οικογένεια της Τζόαν Χάρα και των θυγατέρων της ως αποζημίωση το ποσό των 28 εκ. δολλαρίων, το οποίο δεν πρόκειται φυσικά να εισπράξουν από τον εναγόμενο, ο οποίος δήλωσε «ουκ αν λάβοις παρά του μη έχοντος»… Πρόκειται φυσικά για μια ηθική δικαίωση έπειτα από 43 χρόνια. Έχει επίσης ζητηθεί η έκδοση του Νούνιες στη Χιλή για να δικαστεί εκεί για το ποινικό μέρος της υπόθεσης, πλην όμως ούτε αυτό μέχρι σήμερα έχει ολοκληρωθεί.

Ο Πέδρο Μπαριέντες Νούνιες

Καθώς τα χρόνια περνούν, το αίτημα για απόδοση δικαιοσύνης για τα εγκλήματα της χούντας του Πινοσέτ μοιάζει να χάνεται στη ροή του χρόνου. Όμως για εκατομμύρια ανθρώπους σε όλη τη Γη ο Βίκτορ Χάρα αποτελεί μια μοναδική φιγούρα στο μαρτυρολόγιο όσων χάθηκαν υπερασπιζόμενοι ειρηνικά τις ιδέες τους.

 

Μια «ένοχη απόλαυση»

Ο Μπάρι Μάνιλοου είναι η προσωποποίηση του αμφιλεγόμενου καλλιτέχνη. Εκατομμύρια τον έχουν λατρέψει και έχουν αγοράσει φανατικά τους δίσκους του τα προηγούμενα σχεδόν 50 χρόνια, ανεβάζοντάς τον στις θέσεις με τους πλέον εμπορικούς μουσικούς στην ιστορία. Από την άλλη, για εκατομμύρια άλλους μουσικόφιλους είναι η προσωποποίηση του ξενέρωτου, σιροπιαστού και γλυκανάλατου τραγουδιστή, που συγκινεί υπέργηρες αμερικάνες συνταξιούχους (στην καλύτερη περίπτωση). Όσοι τον αντιπαθούν έχουν κυκλοφορήσει πλήθος από ανέκδοτα, όπως αυτά με τον Τσακ Νόρρις, με τα οποία ο ίδιος διασκεδάζει (όπως και ο Τσακ με τα δικά του). Προσωπικά συντάσσομαι με τους θαυμαστές του, ότι κι αν λένε οι υπόλοιποι. Θεωρώ ότι είναι ένας μεγάλος μουσικός με γνήσιο ταλέντο, ένας σπουδαίος περφόρμερ και σίγουρα ένας από αυτούς που είτε μας αρέσει είτε όχι έγραψαν την ιστορία της ποπ μουσικής στο δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα. Ακόμη και στα άγρια χρόνια του πανκ και του νιου γουέιβ, κάπου στην άκρη της δισκοθήκης μου υπήρχε σαν καλά κρυμμένο ένοχο μυστικό ή ακόμη καλύτερα σαν ένοχη απόλαυση το «Even Now» του Μπάρι Μάνιλοου (1978).

Ο Μάνιλοου εκείνη την εποχή έπιανε το ζενίθ της καριέρας του, το οποίο ουδέποτε ξεπέρασε. Και το έπιασε με αυτό τον καταπληκτικό δίσκο. Ένα έργο που είναι ποτισμένο με την ατμόσφαιρα της νυχτερινής Νέας Υόρκης. Όντας βέρος νεοϋορκέζος από το Μπρούκλιν, πιθανόν χωρίς να το επιδιώκει, μας μεταφέρει στους χώρους της νύχτας αυτής της μαγικής πόλης, μέσα από διάφορα σκηνικά που έχουν να κάνουν φυσικά με τον έρωτα. Η μουσική με πολλά στοιχεία τζαζ. Ρωμαλέα πνευστά και πιάνο κυριαρχούν. Η βαριά σκιά του Φρανκ Σινάτρα πλανάται στα φωνητικά.

Αλλά πριν φτάσει εκεί μας πετάει σαν δόλωμα στην αρχή ένα ελαφρώς παράταιρο με τον υπόλοιπο δίσκο mega-hit, το περίφημο «Copacabana». Νιώθοντας την πίεση της εποχής, τότε που μεσουρανούσε η ντίσκο, σκάρωσε αυτό το εθιστικά υπέροχο χορευτικό υβρίδιο, που κατέληξε να γίνει η μεγαλύτερη επιτυχία του. Όμως, το «Copacabana», που ποτέ δεν προσέχουμε τους στίχους του δεν είναι απλά ένα χορευτικό τραγουδάκι.  Διηγείται μια ερωτική ιστορία πάθους, ζήλιας, καταστροφής και εντέλει παρακμής με πρωταγωνιστές τρεις χορευτές τη Λόλα, τον Τόνι και τον Ρίκο, στο ομώνυμο κλαμπ της Αβάνας.

Από εκεί και μετά αρχίζει μια σειρά από υπέροχες ερωτικές μπαλάντες, που η καθεμία από αυτές αναφέρεται σε κάποια κατάσταση ερώτων και σχέσεων υπό το φάσμα του χωρισμού. Κάποιες ταιριάζουν όταν έχεις χωρίσει, όταν ετοιμάζεσαι να χωρίσεις ή όταν βλέπεις το χωρισμό να έρχεται. Το ομώνυμο «Even Now», όταν παρόλο που έχεις ξαναφτιάξει τη ζωή σου σκέφτεσαι ακόμα την/τον «πρώην», ο χαμένος έρωτας, που δεν ξεπερνάς ποτέ. Το «I Was A Fool To Let You Go», όταν έχεις μετανιώσει πικρά που πήρες εσύ την πρωτοβουλία για ένα χωρισμό (όλα τα έχεις σκεφτεί λάθος, άστα να πάνε….ενώ η αίσθηση του αλκοόλ και της νύχτας είναι παρούσα) ενώ την ένταση κορυφώνει ένα καταπληκτικό μπαράζ από πνευστά. Το «Where Do I Go From Here», όταν σε τυλίγει η απελπισία της μοναξιάς μετά το χωρισμό, ένα υπέροχο τραγούδι, που έχουν ερμηνεύσει εξαιρετικά και το ντουέτο  της κάντρι England Dan & John Ford Coley. Το «Leaving In The Morning», όταν παίρνεις τη δύσκολη απόφαση του χωρισμού και ένα πρωί, απλά φεύγεις… Εξαιρετικά στις περιγραφές τους τα δύο επόμενα τραγούδια: το αγαπημένο μου «Losing Touch», όπου περιγράφεται με «χειρουργική ακρίβεια» και ολοζώντανα η επώδυνη διαδικασία της αποξένωσης δύο συντρόφων και το «Starting Again», που πραγματεύεται την κατάσταση να έχετε χωρίσει, ο άλλος να σε «δουλεύει» για μια ακόμη φορά δίνοντάς σου ελπίδες ότι άλλαξε μυαλά και μπορείτε να ξαναδοκιμάσετε μαζί αλλά επιτέλους να τον έχεις ξεπεράσει και να μην «τσιμπάς».

Μικρό αριστούργημα και το «Linda Song»: η σκληρή ιστορία κάποιου, που έχει δίπλα του μια γυναίκα, που τον αγαπά πραγματικά και αυτός δεν της δίνει σημασία. Αυτή τον στηρίζει, τον βοηθά, του συμπαραστέκεται, αλλά ο τύπος είναι τόσο κάθαρμα, που στην πρώτη δυσκολία την παρατά και φεύγει. Εδώ ακόμη και ένα από τα πιο όμορφα τραγούδια των ’70ς: «I Can’t Smile Without You», που πρόλαβε να το ερμηνεύσει υπέροχα δύο χρόνια νωρίτερα η μοναδική Κάρεν Κάρπεντερ, όμως περισσότερο γνωστή έγινε η εκτέλεση του Μπάρι Μάνιλοου. Υπάρχουν και δύο ερωτικά τραγούδια αφοσίωσης χωρίς χωρισμούς και τα σχετικά: «Somewhere In The Night» και » I Just Wanna Be The One In Your Life» (forever, for always…συνεχίζει ο στίχος). Θα μπορούσαν να ακουστούν σαν δύο γλυκανάλατες μπαλάντες του τύπου «Σ’αγαπώ-Μ’αγαπάς-Αγαπιόμαστε», όμως η μεστή ερμηνεία  και η σπουδαία ενορχήστρωση δεν αφήνουν τέτοια περιθώρια. Αισθάνεται κανείς ότι εδώ όσα ακούγονται έχουν βαρύτητα και σημασία.

Αυτός ο δίσκος ξεκινά μια βόλτα από τη νύχτα της Νέας Υόρκης και αφού μας περάσει από όσα προηγήθηκαν, κάποια στιγμή ξημερώνει. Το υπέροχο «Sunrise» κλείνει περιγράφοντας ακριβώς τη σκηνή στο εξώφυλλο: ο ήλιος ανατέλλει πάνω από τη γραμμή του ορίζοντα και τον ωκεανό, ξεκινώντας μια ακόμη ημέρα. Στη διάρκειά της αμέτρητοι άνθρωποι θα ερωτευθούν και θα προχωρήσουν μαζί, ενώ άλλοι πολλοί θα αποξενωθούν και θα χωρίσουν. Και ούτω καθεξής…

 

 

Ένα μαγικό όνειρο: «Hounds of Love»

Είναι κάποιες φορές, που η μουσική μας εισάγει σ’ ένα ονειρικό κόσμο. Εκεί που συμπλέκονται οι επιθυμίες, οι εμπειρίες, τα απωθημένα, τα τραύματα του καθενός από εμάς. Αρκεί να έχει κανείς ανοιχτά τα αυτιά και την καρδιά του. Το «Hounds of Love» της Κέιτ Μπους είναι το καταφύγιό μου, όταν θέλω να ζήσω για λίγο αυτή την εμπειρία του ζωντανού ονείρου. Δε χρειάζεται τίποτε περισσότερο από λίγη ησυχία, ένα ζευγάρι ακουστικά και κλειστά μάτια…

Η Κέιτ Μπους είναι η grande damme της μουσικής στη Βρετανία. Μια καλλιτεχνική ιδιοφυία, που μας έχει αφήσει σαστισμένους να αναρωτιόμαστε αν πρόκειται για έναν άγγελο στη Γη ή για μια θεά ανάμεσα στους ανθρώπους. Μουσικός, συνθέτις, χορογράφος, χορεύτρια, περφόρμερ, ηθοποιός, σκηνοθέτις, παραγωγός. Ένα δυσθεώρητο καλλιτεχνικό μέγεθος, με διεθνή αναγνώριση, που όμως έχει σταθερό προσανατολισμό στη βρετανική της ταυτότητα, χωρίς αυτό να αποτελεί φραγμό για την αποδοχή της από το παγκόσμιο κοινό. Η εμφάνισή της στα μέσα της δεκαετίας του ’70 ήταν ένα ξάφνιασμα. Η ερμηνεία της ασυνήθιστη, εισήγαγε ένα στοιχείο όπερας στη μοντέρνα μουσική και η παρουσία της θεατρική και χαμαιλεοντικά εκφραστική. Οι συναυλίες της μια απίστευτη εμπειρία για όσους είχαν την τύχη να τις παρακολουθήσουν. Για κάποιο μυστήριο λόγο τις σταμάτησε πολύ σύντομα, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένας μύθος γύρω από αυτές. Πέρασε αλώβητη από τις συμπληγάδες του πανκ, που συνέθλιπταν διαδοχικά τους μουσικούς της παλιάς σχολής δίνοντας μια σειρά από σπουδαίους δίσκους, προανάκρουσμα για την κορυφαία της στιγμή, που ήρθε το 1985 με το «Hounds of  Love».

Τα θέματα των τραγουδιών ονειρικά. Ακούγοντάς τα είναι ακριβώς σα να βλέπεις στον ύπνο σου μια σειρά από ιστορίες, με μια μεγάλη παλέτα αποχρώσεων, βγαλμένες από την άβυσσο του υποσυνειδήτου: Στο «Running Up That Hill» η ανάγκη να κάνουμε μια βλάσφημη συμφωνία με το Θεό και να μπούμε στη θέση του, να λύνουμε τα προβλήματά μας εύκολα και μαγικά.

Στο ομώνυμο τραγούδι («Hounds Of Love»), ένα από τα συνηθέστερα θέματα στους εφιάλτες : ότι κάτι μας κυνηγά, στη συγκεκριμένη περίπτωση μια αγέλη κυνηγόσκυλα, που μπορεί να είναι οι φόβοι μας, οι αποτυχίες μας, οι λύπες μας. Στο «Big Sky» τα σύννεφα, μοναδική αφορμή ρεμβασμού και ονειροπόλησης, έτσι όπως αλλάζουν σχήματα και δημιουργούν εικόνες. Το υπέροχο «Mother Stands For Comfort» για τη μητέρα: τον άνθρωπο στον οποίο οφείλουμε τη ζωή, που ανέχεται τα σφάλματά μας, τις ζημιές μας ακόμη και τα ψέματά μας κι εκείνη βρίσκεται παραταύτα πάντα εκεί να μας προφέρει παρηγοριά κι θαλπωρή.

Στο «Cloudbusting» μια ακόμη ονειρική και αγωνιώδης ιστορία:  ένα νεαρό κορίτσι με ένα πατέρα εφευρέτη, που έχει κατασκευάσει μια μηχανή για να κάνει τα σύννεφα να ρίχουν βροχή. Στο εξαιρετικά κινηματογραφικό βιντεοκλιπ του τραγουδιού υποδύεται με υποκριτικό ταλέντο η ίδια την ηρωίδα της ιστορίας της ενώ το ρόλο του πατέρα έχει ο μεγάλος ηθοποιός Ντόναλντ Σάδερλαντ. Στο μεγαλόπρεπο ήχο του τραγουδιού συνεισφέρουν η παιδική χορωδία και η μπάντα με τα τύμπανα που κτυπούν σε ρυθμό παρέλασης. To πιο υπνωτικό τραγούδι του δίσκου είναι το «And Dream Of Sheep» ένα αριστουργηματικό ταξίδι στο μεταίχμιο του υποσυνείδητου ανάμεσα στον ύπνο και την εγρήγορση, εκεί που τα προβατάκια περνάνε καθώς μετράμε για να κοιμηθούμε και μας στέλνουν σε χωράφια με παπαρούνες, τρικυμισμένες θάλασσες, ανθρώπους που μας ψιθυρίζουν «έλα μαζί μου»…

Με το «Under Ice» πάμε ακόμη βαθύτερα σ’ ένα σκηνικό μαγικό, ένα παγωμένο ποτάμι και πάνω του γλυστράμε με τα πατίνια. Όμως κάτι υπάρχει κάτω από τον πάγο που προσπαθεί να βγεί έξω από το νερό και το όνειρο μετατρέπεται σε αγωνιώδη εφιάλτη. Πιο κάτω συναντάμε μια μάγισσα, που περνά από όλους μας, μικρούς και μεγάλους και μας ξυπνά, μας «ξεσηκώνει» για όσα πρέπει να κάνουμε («Waking Witch»). Αν καταφέρουμε να μείνουμε στο όνειρο θα συναντήσουμε το μόνο ίσως ερωτικό τραγούδι («Watching You Without Me»): ένα ζευγάρι που δεν επικοινωνεί πια, που βρίσκεται στα πρόθυρα να πάρει ο καθένας το δρόμο του. Λίγο πιο κάτω θα πέσουμε πάνω σ’ένα κέλτικο πανηγύρι («Jig Of Life») με γκάιντες και βάρδους και ανθρώπους να χορεύουν, η χαρά της ζωής σε ένα ζωντανό tableau vivant. Ξαφνικά μπροστά μας η Γη ολόκληρη, πετάμε ψηλά και τη χαιρετάμε. Βλέπουμε τα σύννεφα και τις καταγίδες τους, τις θάλασσες και τα βουνά σε μια πτήση πάνω από όλα αυτά («Hello Earth»). Τέλος, ο χαρούμενος ρυθμός του «Morning Fog» μας ετοιμάζει για την επάνοδο στον πραγματικό κόσμο μέσα από την αχλύ της πρωινής ομίχλης.

‘Εργα όπως το «Hounds Of Love» δύσκολα θα εμφανιστούν στο μέλλον. Όχι μόνο γιατί η μουσική έχει αλλάξει, αλλά γιατί και εμείς δίνουμε πλέον όλο και λιγότερο χώρο στα όνειρα και περισσότερο στη σκληρή πραγματικότητα. Αλλά έτσι είναι, μερικά πράγματα ίσως να πρέπει να μείνουν μοναδικά στην ψυχή μας. Όπως αυτό το έργο, όπου έχεις την αίσθηση ότι μπορείς να μπεις και να αγγίξεις. Δε θα τολμήσεις όμως. Σπάνια θα ρισκάρεις να χαλάσεις όνειρα τόσο μαγικά όπως αυτό εδώ …

 

«Θα χρειαστεί πολλή αγάπη…

…. για να βγούμε από τη νύχτα, αλλιώς δεν πρόκειται να πάμε μακριά». Ο μύθος λέει ότι την παρτιτούρα του «Lotta Love» η Νικολέτ Λάρσον τη βρήκε πεταμένη στο πάτωμα του αυτοκινήτου του Νηλ Γιανγκ. Του ζήτησε να ερμηνεύσει αυτό το τραγούδι κι εκείνος της είπε μάλλον αδιάφορα: «Και δεν το παίρνεις, είναι δικό σου». Κι εκείνη το απογείωσε, σημειώνοντας με αυτό την κορυφή της σύντομης καριέρας της. Όσο για εμάς, που το λατρεύουμε, μας χάρισε ένα τραγούδι για όλη μας τη ζωή.

Η Νικολέτ Λάρσον ήταν από εκείνο το είδος τραγουδιστριών, που είναι καταπληκτικές,  βρίσκονται όμως στα δεύτερα φωνητικά και κανείς δεν τις προσέχει ιδιαίτερα. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η συχωρεμένη η Βάλερι Κάρτερ, που είχε κάνει φωνητικά στους πάντες (στους πάντες όμως…). Ακόμη σπουδαίες φωνές όπως η Ρόζι Γκέινς κοντά στον Πρινς, η Ρόζμαρι Μπάτλερ κοντά στον Τζάκσον Μπράουν, η Σάρον Ρόμπινσον πάντα δίπλα στο Λέοναρντ Κοέν και η απίθανη Ντολέτ ΜακΝτόναλντ με τους Talking Heads. Αλλά και στην ελληνική λαϊκή μουσική έχουμε παραδείγματα σπουδαίων τραγουδιστριών, που έκαναν πάντα δεύτερη φωνή όπως η Ρία Κούρτη και κυρίως η μεγάλη Βούλα Γκίκα, της οποίας η φωνή βρίσκεται παντού στο λαϊκό ρεπερτόριο. Η Νικολέτ Λάρσον έκανε φωνητικά σε όλους τους καλλιτέχνες της Δυτικής Ακτής (Νηλ Γιανγκ, Λίντα Ρόνσταντ, Doobie Brothers, Τζέιμς Τέιλορ, Κάρλι Σάιμον, Κάρολ Κινγκ και αμέτρητους άλλους). Ευτύχησε όμως να κάνει και προσωπική  καριέρα με συνολικά οκτώ πολύ αξιόλογους δίσκους.

Το «Lotta Love» ηχογραφήθηκε για τον πρώτο της δίσκο «Nicolette» το 1978. Δεν έχω λόγια γι’αυτό το τραγούδι. Είναι από εκείνα που στοιχειώνουν το νου και την καρδιά. Με ένα ρυθμό που τρέχει, ένα σαξόφωνο που σε κάνει να νιώθεις ότι πετάς, ένα φλάουτο που κεντά λεπτές βελονιές στην ψυχή, μια φωνή κάπου σπαρακτική, κάπου εύθραυστη, σταθερή και ακέραιη όμως παραταύτα. Είναι φυσικά ένας ύμνος στην αγάπη. Την ερωτική αγάπη αλλά και την αγάπη ανάμεσα στους ανθρώπους. Διαλέγεις και παίρνεις, οι δύο ερμηνείες είναι εκεί. Σε κάθε περίπτωση θα χρειαστεί πολλή αγάπη. Για να βγούμε από τη νύχτα. Για να αλλάξουμε τον κόσμο. Για να ξαναβρούμε ο ένας τον άλλο. Για να ξαναβρούμε τον εαυτό μας και τον κόσμο γύρω μας. Αγάπη: το απόλυτο «όπλο», το υπέρτατο φάρμακο…

Η Νικολέτ Λάρσον έφυγε από κοντά μας σε ηλικία 45 ετών από εγκεφαλική αιμορραγία, τέτοιες μέρες πριν από 20 ακριβώς χρόνια, το Δεκέμβριο του 1997. Άφησε πίσω το σύζυγό της, το μεγάλο ντράμερ Ράσελ Κάνκελ και την κόρη της Έλσι Μέι, που έχει αρχίσει σήμερα δική της καριέρα στη μουσική. Πριν το θάνατό της είχε ασχοληθεί ιδιαίτερα με τη σύνθεση παιδικών τραγουδιών. Μάλιστα η τελευταία της ηχογράφηση ήταν ένας δίσκος με παραδοσιακά παιδικά νανουρίσματα.

Οι φίλοι και συνάδελφοί της διοργάνωσαν δύο τιμητικές συναυλίες στη μνήμη της και κυκλοφόρησε ένας δίσκος με ηχογραφήσεις από τα κονσέρτα αυτά. Αναγνωρίζοντας τη μεγάλη της αγάπη για τα παιδιά, τα έσοδα όλης αυτής της προσπάθειας δωρήθηκαν στην Παιδιατρική Κλινική του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου του Λος Άντζελες. Σήμερα μια πτέρυγα της Κλινικής αυτής φέρει το όνομά της.

Ο Χαρτοπαίκτης – «The Gambler»

Μου αρέσουν τα τραγούδια που διηγούνται ιστορίες. Σήμερα το είδος αυτό τείνει δυστυχώς να εκλείψει. Πολύ σπάνια πια κάποιο τραγούδι, συνήθως μπαλάντα, μπορεί να μας πει μια μικρή ιστορία. Τα τραγούδια-ιστορίες έχουν το πλεονέκτημα να σε κάνουν με τη φαντασία σου να φτιάξεις μια δική σου «ταινία» για τη σκηνή που περιγράφουν. Ένα από τα μουσικά είδη, που καλλιεργούν τη μουσική διήγηση στους στίχους τους, είναι η κάντρι. Η κάντρι, ελάχιστα γνωστή στην Ελλάδα, είναι ένα ιστορικό μουσικό είδος, που εξακολουθεί να έχει σπουδαία δυναμική και σήμερα με εξαιρετικούς καλλιτέχνες και συγκροτήματα. Αλλά περί αυτού επιφυλάσσομαι σε ένα άλλο post. Μια από τις ωραίες ιστορίες, που έχω ακούσει σε τραγούδι κάντρι είναι και τούτη, όπως την έχω φτιάξει από τους στίχους του:

Ζεστό καλοκαιρινό βράδυ και ένα τραίνο προχωρά κάπου στις ερημιές της Άγριας Δύσης. Σ’ ένα βαγόνι κάποιοι επιβάτες έχουν στήσει μια παρτίδα πόκερ για να περάσει η ώρα. Ένας νεαρός που παίζει, χάνει συνέχεια και γενικώς κάνει χαζομάρες: βιάζεται, μιλάει πολύ, δείχνει νευρικός. Ένας από τους παίκτες της παρτίδας, ο πιο ηλικιωμένος, μετά το τέλος τον παίρνει παράμερα και κάθονται μπροστά σ’ ένα τζάμι, ενώ έξω περνά το νυχτερινό τοπίο. Στην αρχή είναι σιωπηλοί και κανείς τους δε νυστάζει. Ύστερα ο μεγάλος λέει στο νεαρό: «Παιδί μου, σε όλη μου τη ζωή έμαθα να διαβάζω τα πρόσωπα των ανθρώπων και να καταλαβαίνω τι χαρτιά έχουν από την κίνηση των ματιών τους. Συγγνώμη που σου το λέω, αλλά για να μη ξεμείνεις από άσους, δώσε μου μια γουλιά από το ουίσκι σου και θα σου δώσω μερικές συμβουλές».

Ο μικρός του δίνει το μπουκάλι και ο γέρος χαρτοπαίκτης το αδειάζει μονορούφι. Ανάβει τσιγάρο και μέσα στη νεκρική ησυχία της νύχτας το πρόσωπό του γίνεται εντελώς ανέκφραστο. Ξεκινά και λέει: «Αν θες να παίξεις αυτό το παιχνίδι, πρέπει να μάθεις να το παίζεις σωστά. Πρέπει να ξέρεις πότε θα μπλοφάρεις, πότε θα κρατάς χαρτιά, πότε θα το «στρίβεις» διακριτικά και πότε θα το βάζεις στα πόδια. Ποτέ μα ποτέ δεν θα μετράς τα λεφτά σου όσο βρίσκεσαι στο τραπέζι, θα έχεις χρόνο για μέτρημα όταν φύγεις με αυτά στις τσέπες σου. Φιλαράκο μου, κάθε χαρτοπαίκτης ξέρει πως το μυστικό για να επιβιώσει είναι να ξέρει τι φύλλο να ρίξει και τι φύλλο να κρατήσει. Καθένα από δαύτα μπορεί να σε φτιάξει ή μπορεί και να σε καταστρέψει και να καταλήξεις η καλύτερη σου επιθυμία να είναι να πεθάνεις  στον ύπνο σου». Τελειώνοντας  τις συμβουλές του, σβήνει το τσιγάρο και τον παίρνει ο ύπνος. Ο νεαρός γυρίζει στο μυαλό του όσα άκουσε και μέσα στη σιωπή της νύχτας, σκέφτεται την επόμενη παρτίδα και ποιόν άσο θα κρατήσει.

Το τραγούδι αυτό γράφτηκε το 1976 από το Ντον Σλιτζ και το είπαν κάμποσοι τραγουδιστές της κάντρι, ανάμεσά τους και ο μέγιστος Τζόνι Κας, αλλά από κανένα τους δεν έγινε επιτυχία. Αυτός που τελικά το απογείωσε το 1978, ήταν ο Κένι Ρότζερς και το έκανε ένα από τα πιο γνωστά τραγούδια στην ιστορία της κάντρι. Εικόνες και σκηνές από την εποχή του Φαρ-Ουέστ, τότε που οι αχανείς εκτάσεις του διασχίζονταν εκτός από πιστολέρος και από τυχοδιώκτες επαγγελματίες χαρτοπαίκτες, που συνήθως είχαν κακό τέλος. Ένα τέτοιο τέλος, «καλό» όμως, μας αφήνει να εννοήσουμε ότι είχε και ο γέρος gambler του τραγουδιού. Άραγε αποκοιμήθηκε ή πέθανε στον ύπνο του, όπως ευχόταν; Σπουδαίο τραγούδι με εθιστικό ρεφρέν:

You’ve got to know when to hold ’em
Know when to fold ’em
Know when to walk away
And know when to run
You never count your money
When you’re sittin’ at the table
There’ll be time enough for countin’
When the dealin’s done…..

 

Η λάμψη της μελαγχολίας: «The Hurting»

Ο δίσκος «The Hurting» των Tears for Fears, μου κρατούσε συντροφιά σε μια δύσκολη φάση της φοιτητικής μου εποχής. Ήταν Μάιος στην Αθήνα και η πόλη ήταν στην πιο γλυκιά εποχή της. Εγώ όμως είχα πολλά να σκεφτώ: πολύ διάβασμα για το πτυχίο, ένα συγγενικό μου πρόσωπο στο νοσοκομείο, το οποίο φρόντιζα και μια σχέση, που έπνεε τα λοίσθια… Έτσι ήταν κατάλληλη η στιγμή που έπεσε στα χέρια μου αυτός ο δίσκος. Βλέπετε, ήταν η εποχή, που σε ένα δίσκο μουσικής βρίσκαμε έκφραση και παρηγοριά για όσα μας απασχολούσαν. Το συγκρότημα τότε άγνωστο. Δύο πιτσιρικάδες, ο Κέρτ Σμίθ και ο Ρόλαντ Όρζαμπαλ από το Μπαθ της Αγγλίας, ξεκινούσαν με αυτό το δίσκο τη μεγάλη τους πορεία στην επιτυχία και τα εκατομμύρια πωλήσεων. Τα τραγούδια εκείνη την εποχή, όπου όλοι είχαμε στραφεί στα μονοπάτια του new wave και του πανκ, ηχούσαν σχεδόν παράταιρα: πολλά συνθεσάιζερ, ντραμς που παρέπεμπαν στο «απεταξάμην» εκείνη την εποχή κλασσικό ροκ, ακόμη και (άκουσον άκουσον!!! ) σαξόφωνο και μελοδραματικά φωνητικά, αλλά αυτά εντάξει, τα είχαμε συνηθίσει από το σκοτεινό κλίμα της μουσικής. Βλέπετε οι Cure και οι Bauhaus είχαν κάνει πολύ καλή δουλειά…

Κόλλησα άσχημα με αυτό το δίσκο και τόσα χρόνια αργότερα κάθομαι και τον ακούω (συνήθως στο αυτοκίνητο με τέρμα ένταση) λες και είναι η πρώτη φορά. Κανένα τραγούδι δεν έχει χαρούμενο θέμα. Όλα περιστρέφονται γύρω από τα τραύματα που κουβαλάμε από την παιδική μας ηλικία αλλά και όσα μας σημαδεύουν αργότερα. Οι στίχοι του Ρόλαντ Όρζαμπαλ αντανακλούν τα ταραγμένα παιδικά του χρόνια και παντού είναι διάχυτη η αίσθηση του πόνου, του συναισθηματικού στρες και της μελαγχολίας στο τέλος. Όμως όλα αυτά με μια τόσο λαμπερή όψη, μια εντυπωσιακή καλλιτεχνική αρτιότητα, που μένεις σαστισμένος στο άκουσμά της. Τραγούδια όπως το «Change», το  «Pale Shelter», το «Mad World» (πάντα διαχρονικός ο τίτλος) και το αγαπημένο μου «Memories Fade», που συμπυκνώνει όλη την αίσθηση του δίσκου: «Οι αναμνήσεις σβήνουν, αλλά τα τραύματα μένουν…», όπως λέει και το ρεφρέν αυτού του αριστουργηματικού τραγουδιού. Πόσο χάλια το διασκεύασε (μάλλον το κακοποίησε…) ο πολύς Kanye West. Δυστυχώς η δική του εκδοχή είναι σήμερα πολύ πιο γνωστή από το υπέροχο πρωτότυπο:

Οι Tears for Fears στη συνέχεια εκτοξεύτηκαν σε άλλους γαλαξίες επιτυχίας. Επάξια κατά τη γνώμη μου έγιναν ένα από τα πιο σπουδαία σύνολα της ηλεκτρο-ποπ τις επόμενες δύο δεκαετίες. Όμως την κορυφή του «Hurting» δεν την έπιασαν ποτέ. Εκείνο το δύσκολο Μάη στην Αθήνα κάπου ανάμεσα στα βιβλία, τα νοσοκομεία και τα αισθηματικά μου, οι δύο αυτοί τύποι με τα «emo» κουρέματα μου έδωσαν ένα σημείο αναφοράς και φυσικά μια γλυκόπικρη συνολική ανάμνηση να με συνοδεύει. Και φυσικά το εξώφυλλο… Όταν το είδα αμέσως σκέφτηκα τι υπέροχο θα ήταν κάποτε να αποκτήσω κι εγώ ένα τέτοιο χαριτωμένο πιτσιρίκι. Φαίνεται ότι κάποιος εκεί ψηλά με άκουσε τότε και μου έστειλε έπειτα από χρόνια όχι ένα αλλά δύο ακριβώς ίδια, όπως αυτό στο εξώφυλλο…